ილუსტრაციის ავტორი სოფო ტაბატაძე
დღევანდელი კრიზისის მრავალგანზომილებიანობაზე ბევრი იწერება, თუმცა ნაკლები მსჯელობა მიდის იმ მექანიზმების, პოლიტტექნოლოგიების თუ მართვის ინსტრუმენტების შესახებ, რომლითაც ამ პოლიკრიზისის კვლავწარმოება და ინსტრუმენტალიზება ხდება პოლიტიკური ძალების მიერ. გლობალური პანდემია, ხელოვნური ინტელექტისა და ტექნოლოგიების მიმართულებით მიღწეული რევოლუციური გარდაქმნები, ლიბერალური დემოკრატიის კრახი, ანტილიბერალური ძალების აღზევება და მემარცხენე ალტერნატივის არარსებობა, იმპერიული ხასიათის ომები, ტექნოლოგიურად „დახვეწილი“ ტოტალიტარული რეჟიმების ჩაბეტონება, გლობალური დათბობა და კლიმატის ცვლილება, კიბერ-ომები და მასობრივი დეზინფორმაცია ის მოკლე ჩამონათვალია, რაც პოლიკრიზისულ მოცემულობას ეგზოგენურ და, წარსულ კრიზისებთან შედარებით, პათოლოგიურ მოვლენად ხატავს.
საქართველოში პოლიკრიზისული მდგომარეობა შედეგია როგორც გლობალურად მიმდინარე პროცესების, ისე ლოკალურად დალექილი პოლიტიკური, სოციალური თუ მატერიალური ჩავარდნების. ამ კრიზისის კონტურების მოსახელთებლად და მისგან გამოწვეული დეზორიენტაციის დასაძლევად, მნიშვნელოვანია შევძლოთ მისი დე-პათოლოგიზირება და მასში იმ განგრძობითობის დანახვა, რაც ამ კრიზისის კონტექსტუალიზებაში და შესაბამისად, მის პროგნოზირებაში დაგვეხმარება.
რას გვეუბნება არსებული პოლიკრიზისი დღევანდელობაზე და იმ კონტექსტზე, რომელშიც ის იწარმოება? რა წყვეტები და კავშირებია იმ სტრუქტურებს შორის, რაშიც ეს კრიზისები ფორმირდება? რა არის თვისობრივად ახალი, რაც დღევანდელობას პათოლოგიურად სახავს, და როგორ შეიძლება მისი გაშუალება ისე, რომ ის უფრო გასაგები, გაცხადებული და პროგნოზირებადი გახდეს?
ისტორიულად, ძალაუფლების მუშაობის მთავარი მექანიზმი საზოგადოების დაყოფა იყო – ჩაგრულებად და მჩაგვრელებად, უმრავლესობად და უმცირესობად, მმართველებად და მართულებად. ძალაუფლებრივ სტრუქტურებში გარდატეხა და ცვლილება კი მაშინ კრისტალიზდებოდა, როდესაც ჩაგრული ჯგუფები აცნობიერებდნენ მათ ჩაგრულ პოზიციას, ჯანყდებოდნენ მჩაგვრელთა წინააღმდეგ და უპირისპირდებოდნენ ძალაუფლებრივ სტრუქტურებს. დღეს მსგავსი სტრუქტურული გარდაქმნის შესაძლებლობა მინიმიზებულია იმდენად, რამდენადაც ძალაუფლება და მისი წარმოების ველი დროში და სივრცეში განფენილი და დიფუზიურია. ძალაუფლება იწარმოება როგორც ტვიტერის პოსტებით, ისე კაბინეტებში მიღებული გადაწყვეტილებებით; როგორც ლოკალურად, ისე გლობალურად. შედეგად გაბუნდოვნებულია მიჯნა ჩაგრულსა და მჩაგვრელს შორის, მართულსა და მმართველს შორის. დღევანდელობას კიდევ ის განასხვავებს წინარე პერიოდებისგან, რომ თავად ცოდნა და რეალობის აღქმა ხდება დაეჭვების საგანი, ხოლო ინტერპრეტაციის სიმრავლე იქცევა ძალაუფლების სტრუქტურების კვლავწარმოებისა და არსებული სტატუს-კვოს შენარჩუნების მთავარ მედიუმად.
ახლა ერთი წამით დავუშვათ, რომ რაღაცები დადასტურებულად და ეჭვგარეშე ვიცით. მაგალითად, რომ ჭიათურაში მოპოვების შეწყვეტის ერთადერთი მიზეზი მაღაროელების და მათ ოჯახის წევრების შიმშილამდე მიყვანა, მათი ჭიათურიდან და მიმდებარე სოფლებიდან გაძევება და სამოსახლო ადგილებზე მადნის მოპოვების სამუშაოების გაგრძელება არის; ან რომ ქართული ოცნებისა თუ ყველა მისი მხარდამჭერისთვის მართლაც კაპიკად არ ღირს არაჰეტეროსექსუალების სიცოცხლე და მათი ქვეყნიდან გაძევება და გენოციდი უნდათ; რომ საპროტესტო აქციებზე გამოსულ ნიღბიან სპეცსამსახურებს პირდაპირი დავალება ჰქონდათ ხალხი ქუჩებში დაუნდობლად ეცემათ და თუ ვინმე შემოაკვდებოდათ, არა უშავდა; რომ ბიძინა პუტინის პირდაპირი მოხელეა და რუსეთის გუბერნია ვართ; რომ ძალაუფლებაში მყოფებმა ზუსტად იციან, რომ კატასტროფისკენ მიგვაქანებენ, მაგრამ ზუსტად ესაა მათი დავალება.
ერთი წამით დავუშვათ, რომ ამ ყველაფერში ასი პროცენტით ვართ დარწმუნებულები. რას მოგვცემდა ეს ცოდნა? რა გვეცოდინებოდა ასეთ შემთხვევაში ისეთი, რაც ეხლა ისედაც არ ვიცით? როგორ ან რა გზით გამოვიყენებდით ამ ცოდნას, რომ ძალაუფლების არსებულ სტრუქტურებს დავპირისპირებოდით? რა შეუძლია გააკეთოს ცოდნამ გარდა იმისა, რომ ის გაცხადებული იყოს? რა ძალა აქვს დღეს თავისთავად ცოდნას და როგორია მისი პერფორმატიულობის ეფექტი?
ამ საკითხზე ვრცელი ნაშრომები არსებობს, რაზეც ე.წ. კრიტიკული თეორიის სკოლის წამყვან მოაზროვნეებს ბევრი უმსჯელიათ. თუმცა როგორი ირონიულია, იყო, მაგალითად, პოლ რიკოერი, რომელიც „დაეჭვების ჰერმენევტიკის“ თეორიებზე მუშაობ და სვამდე კითხვას ცოდნის ძალის შესახებ, მაშინ, როდესაც მეორე ხელით – შენივე ფილოსოფიური განაზრებებით და ინტერპრეტაციებით – ცოდნის მიმართ მუდმივი დაეჭვების და მისი კრიტიკულად გადააზრების აუცილებლობით, მას ძალას აცლიდე და პერფორმატიულობის ეფექტს უკარგავდე. ეს ისეთივე მასშტაბის ირონიაა, როგორიც, მაგალითად, ბრუნო ლატურის შემთხვევაში – როდესაც მისი შრომები მეცნიერული ცოდნის კრიტიკაზე და „ლაბორატორიის,“ როგორც მეცნიერული ცოდნის წარმოების საკრალურ სივრცედ წარმოდგენის დეკონსტრუქციაზე ყველაზე მარგინალმა ანტიინტელექტუალებმა, ანტივაქსერებმა და მასონური კონსპირაციებით შეპყრობილმა ჯგუფებმა აიტაცეს, თან ისე, რომ ლატურის შესახებ (ალბათ) არც კი სმენიათ.
რა ძალა რჩება ცოდნას, თუ ის საკუთარ თავშივე შეიცავს ეჭვს ცოდნის შესახებ? რა ემართება მას, როდესაც აქტუალიზების ნაცვლად ფრაგმენტიზირდება? კონცენტრაციის და დაგროვების ნაცვლად – მრავალწახნაგოვანი, მოუხელთებელი და განფენილი ხდება?
რეალობის მიმართ რადიკალურ დაეჭვებას და ცოდნების თუ ფაქტების მიმართ მუდმივ, აკვიატებულ უნდობლობას პარანოიამდე მივყავართ.
პარანოიის ძირითადი მახასიათებელი ისაა, რომ ის სიმეტრიული კონსტრუქციის წარმოებით მუშაობს – პარანოია რეალობას აორებს. პარანოიდმა ადამიანმა, ვისაც ჰგონია, რომ სისტემა უთვალთვალებს, იცის ეს სისტემა. ადამიანს, რომელსაც ჰგონია, რომ მის აზრებს კითხულობენ, თვითონაც „შეუძლია“ აზრების წაკითხვა. ირაკლი კობახიძე როდესაც ამბობს, რომ ფიცოსავით ისიც სამიზნეა, ირწმუნება, რომ მას გლობალური ომის პარტია ემუქრება. იქ, სადაც პარანოიაა, ცოდნები თანაბრდება და უწონადდება.
ცნობილი გამოთქმა „ის, რომ პარანოიკი ხარ, არ ნიშნავს, რომ შენზე არ ნადირობენ” (Just because you’re paranoid doesn’t mean they’re not out to get you) რეალობის გაორების ამ ტენდენციას აირეკლავს. ანუ გამოდის, რომ არ აქვს მნიშვნელობა პარანოია გაქვს თუ არა, შენზე შეიძლება მაინც ნადირობდნენ. ან მეორე ვარიანტია – პარანოია ვერ დაგეხმარება შენზე მონადირეებისგან თავის დაღწევაში. ისეც და ასეც, შენზე ნადირობენ, ამიტომ რა აზრი აქვს პარანოია გაქვს თუ არა, საკმარისად პარანოიკი მაინც ვერ იქნები.
დღევანდელი პოლიკრიზისული რეალობის მთავარ მდგენელს პარანოიული მართვის ტექნოლოგია წარმოადგენს, სადაც გლობალური ომის პარტია, დიფ-სთეითი, ტრამპის ადმინისტრაცია, კაცის რძე, მეორე ფრონტი, ომი, მშვიდობა, არასამთავრობო სექტორი, გეები, ტრანსები, USAID-ი, უცხოური გრანტები და ბევრი სხვა – ამ ტექნოლოგიის ჭანჭიკებად და მექანიზმებად იქცნენ. იმისთვის, რომ უკეთ გავიგოთ თუ როგორ მუშაობს ეს პოლიტტექნოლოგია, პარანოიის რამდენიმე მახასიათებელი უნდა გამოვკვეთოთ.
პირველი მახასიათებელი ისაა, რომ პარანოია ყველაფერს წინასწარ ჭვრეტს. ის არ უშვებს სიურპრიზებს. მან ყველა სცენარი იცის და ყველაფრისთვის მზად აირს.
„ეს არის პრევენციული განცხადებები, რომლებიც ეყრდნობოდა გარკვეულ ინფორმაციას. ჩვენ, ბუნებრივია, კიდევ მეტი ინფორმაცია გვაქვს იმასთან დაკავშირებით, თუ რას გეგმავენ ჩვენი რადიკალები. [..] ნებისმიერი სცენარისთვის ჩვენ მზად ვართ. ყველაზე მთავარია, რომ ჩვენ ვგრძნობთ და ვიცით, რომ საქართველოს მოსახლეობა არის ჩვენს გვერდით.“
მაია ბითაძე, 24.10.2024
ინტერვიუ რუსთავი 2-ის სამ საათიან კურიერში
„რაც შეეხება სამომავლო განვითარებას, ვნახოთ, ჩვენ ყველაფრისთვის ვართ მზად. არის ორი შესაძლო სცენარი. ერთი სცენარია, რომ ტრამპი ამარცხებს Deep State-ს, ამ შემთხვევაში ეს არის ჩვენთვის კარგი სცენარი, რაც ხელს შეუწყობს ურთიერთობების გაჯანსაღებას საქართველოსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებს შორის. თუ ტრამპი ვერ დაამარცხებს Deep State-ს, ამ შემთხვევაში, არის რისკი იმისა, რომ ისევე გაგრძელდეს მოვლენების განვითარება, როგორც ეს გრძელდებოდა გასული 4 წლის განმავლობაში. ჩვენ ორივე სცენარისთვის ვართ მზად, ვერცერთი სცენარის პირობებში ვერავინ შეარყევს ქართული სახელმწიფოს სუვერენიტეტს და დამოუკიდებლობას.“
ირაკლი კობახიძე, 04.04.2025
იმიტომ, რომ პარანოიას არ სჭირდება ცუდი სიურპრიზები, და იმიტომაც, რომ ცუდი სიურპრიზის შესახებ ცოდნა თავისთავად ცუდი სიურპრიზი იქნება, პარანოიას სჭირდება, რომ ყველაფერი ცუდი უკვე გაცხადებული და ცნობილი იყოს. ამიტომაც პარანოიისთვის არ არსებობს უცნობი წარსული, ან ამოუხსნელი მომავალი, ის მუდმივად აწმყოში ოპერირებს.
პარანოიის მეორე მახასიათებელია რეალობის აბსოლუტიზაციაა. ის არ უშვებს განსხვავებებს, ის არ ტოვებს ალტერნატივების შესაძლებლობას – მას აქვს ან ყველაფერი ან არაფერი არ აქვს. როგორც ზევით აღინიშნა, პარანოია მუშაობს რეალობის გაორებით, სადაც ეს რეალობები აბსოლუტურია და მასში ეჭვის შეტანა გამორიცხულია. შენ ან აბსოლუტური მსხვერპლი ხარ, ან იმარჯვებ სხვაზე. ქვეყანა ან არის აბსოლუტურად სუვერენული ან აბსოლუტურად მორჩილი. ბიძინა ივანიშვილი ან აბსოლუტური მმართველია ან არარაობაა. როგორც პოლიტიკური ანალიტიკოსი და ქართული ოპოზიციური მედიების ხშირი სტუმარი – გია ხუხაშვილი – ხშირად აღნიშნავს ხოლმე – ქართული ოცნების ხელისუფლება დაავადებულია ძალაუფლების ბულიმიით:
„ისინი [ქართული ცონება] დღეს ფონდებს კი არ აყადაღებენ, არამედ აყადაღებენ განსხვავებულ აზრს ყველა ფორმით. […] მაშინაც კი, როდესაც ეს დიდად არ სჭირდება. მაგრამ ბულიმია – ეს ხომ დაავადებაა.. ძალაუფლების აბსოლუტიზაცია არის მათი ამოცანა. […] ხელისუფლება მთლიანად კრიმინალიზებულია. ისინი კრიმინალურ კანონებს აწესებენ, და მერე თავისივე დაწესებული კანონის აღსრულების მიზნით ყველა სხვას ეძახიან კრიმინალს. თავდაყირაა დაყენებული ყველაფერი ფაქტობრივად.“
გია ხუხაშვილი, 19.03.2025
ინტერვიუ ტვ პირველის დღის ამბებში
* * *
ალბათ არავინ ისე კარგად არ იცის რას ნიშნავს ცხოვრობდე პარანოიულ რეალობაში და გიწევდეს აქ ნავიგაცია, როგორც საქართველოში მცხოვრებმა ქვიარ თემმა. მათ წლები და ათწლეულებია, რაც პარანოიასთან, შიშთან და დევნასთან უწევთ გამკლავება. მათ შემთხვევაში პარანოიული დღის წერიგი უმი, ნაკლებად დახვეწილი, რელიგიის თუ ტრადიციის კლიშეებს ამოფარებული დევნის და შევიწროების ტექნოლოგიად ჩამოყალიბდა. დღეს ალბათ არაფერია ისეთი აბსოლუტისტური და ბინარული, როგორიც წარმოდგენები გენდერისა და სექსუალობის შესახებ. ყველა სხვა ირონიებს შორის, ალბათ გამარჯვებული ირონია მაინც ისაა, რომ 17 მაისი – ჰომოფობიასთან და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღე, ქართულმა ეკლესიამ და მთავრობამ „ოჯახის სიწმინდის დღედ“ გამოაცხადა.
ამ გამოცდილებაზე და პარანოიის პირობებში ნავიგაციაზე ისაუბრა ქვიარ აქტივისტმა – მარიამ ქაჯაიამ 2025 წლის მარტში, ფოთში ორგანიზებულ ფილმის ფესტივალის „როზადან სიმონამდე“ დისკუსიის დროს. როგორც მან ხაზი გაუსვა, უკვე წლები და ათწლეულებია, რაც ქვიარ თემი პარანოიულ მოცემულობაში ცხოვრობს. შესაბამისად, ბოლო პერიოდში გამწვავებული კრიზისი და ადამიანთა სისტემური დევნა განსხვავებული აზრის და პოლიტიკური ხედვის გამო, შევიწროების და რეპრესირების გააქტიურებული პოლიტიკა ქვიარ თემისთვის ახალი, თვისებრივად განსხვავებული ან პათოლოგიური გამოცდილება არ ყოფილა. როგორც მარიამმა აღნიშნა, მაშინ როდესაც ადამიანთა დიდი ნაწილი დეზორიენტირდა და პანიკამ მოიცვა, ქვიარ თემი აღმოჩნდა შედარებით უფრო მომზადებული, რეზისტენტული და მედეგი ამ რეალობასთან გასამკლავებლად. ჩაკეტილ, ბინარულ და პარანოიულ რეალობაში მათი თვითგადარჩენის გამოცდილება აღმოჩნდა ის იარაღი, რაც დანარჩენ საზოგადოებას არ აღმოაჩნდა.
მარიამის ეს დაკვირვება კარგად აჩვენებს სისტემის შიგნით არსებულ განგრძობითობას. დღეს დამდგარი პოლიკრიზისი, მიუხედავად ცდუნებისა, რომ წაკითხული იყოს როგორც გამონაკლისი ან პათოლოგია, სინამდვილეში უკვე არსებული და კარგად ჩაბეტონებული სტრუქტურების ნაწილია. ამის გააზრება გასაგებს და მოხელთებადს ხდის ძალაუფლების კონტურებს, მის შინაგან არქიტექტურას და მუშაობის ლოგიკას. ქვიარ თემის ხელთარსებული ეს ცოდნა და გამოცდილება რეალობის უკეთ გაგებაში და მის პროგნოზირებაში უნდა ითარგმნოს.
ცოტა რომ განვავრცოთ და ძალაუფლების მუშაობის ისტორიულ პატერნებს დავაკვირდეთ, უფრო მეტად გამოიკვეთება ჩაგვრის, მარგინალიზების და ყვლეფის ის განგრძობითობა, რისი ანალიზიც ყველაზე უკეთ მარქსისტული მიდგომით არის შესაძლებელი. როგორც მარქსი წერს: „დღემდე არსებული ყველა საზოგადოების ისტორია არის კლასთა ბრძოლის ისტორია. თავისუფალი და მონა, პატრიციები და პლებეები, ბატონი და ყმა, ოსტატი და ქარგალი, მოკლედ – მჩაგვრელი და დაჩაგრული მუდმივ ანტაგონიზმში იყვნენ ერთმანეთთან, ეწეოდნენ შეუწყვეტელ – ხან მალულ, ხან აშკარა ბრძოლას.“
ისტორიული ანალოგიები ბევრგან მოიძებნება, თუმცა ქვიარ და ტრანს ადამიანების დევნის თანამედროვე ისტორია ალბათ ყველაზე მეტად ეხმიანება შუა საუკუნეებში „კუდიანების“ და „ერეტიკოსების“ დევნის ისტორიას. ისევე როგორც დღეს არსებულ ძალაუფლების არქიტექტურას, შუა საუკუნეების ინკვიზიციასაც ერთი მნიშვნელოვანი მახასიათებელი გააჩნდა. ამ მახასიათებელს აღწერს კარლო გინძბურგი ესეიში „ჯადოქრობა და სახალხო ღვთისმოსაობა: შენიშვნები მოდენაში 1519 წელს ჩატარებულ სასამართლო პროცესზე.“ საინკვიზიციო სასამართლო პროცესებზე დაკვირვებისას ის 1519 წლის საარქივო მასალის ერთ ფრაგმენტს აანალიზებს, რომელსაც იტალიის ქალაქ მოდენას ინკვიზიციების სასამართლო სერიებში მიაგნო.[1] ეს საარქივო ფრაგმენტი ეხება მოდენაში მცხოვრები გლეხი ქალის – კიარა სინიორინის ერეტიკოსობაში ბრალდებას. ამ შემთხვევის განხილვით გინძბურგი აჩვენებს, თუ რამდენად მყიფე იყო ადრეული მოდერნულობის პერიოდში საზღვარი ერეტიკოსობასა და სახალხო ღვთისმოსაობას, თუ სახალხო რელიგიურობას შორის. რა სოციალური, მატერიალური და ეკონომიკური მდგენელები უმაგრებდა ზურგს ამა თუ იმ ადამიანის ერეტიკოსად შერაცხვას, და რა წარმოდგენები არსებობდა ამ პერიოდის საზოგადოებაში კუდიანობაზე, ჯადოქრობასა და ერეტიკოსობაზე.
სასამართლო პროცესის ჩანაწერიდან ვიგებთ, რომ კიარა სინიორინის ერეტიკოსობაში ბრალი დასდო ბართლომე გუიდონიმ, რომელმაც ინკვიზიტორს აცნობა, რომ კიარა ხუთ წელზე მეტია ჯადოქრობას მიმართავდა მისი [გუიდონის] დის – მარგარიტა პაზანის წინააღმდეგ. ბრალმდებელმა განაცხადა, რომ ამის შედეგად მისი და – მარგარიტა – მძიმედ დაავადდა და გაუსაძლისმა ტკივილებმა შეიპყრო. სასამართლო პროცესის მიმდინარეობისას ირკვევა, რომ კიარა და კიარას ქმარი მარგარიტა პაზანის განკარგულებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე ცხოვრობდნენ, როგორც მოიჯარეები. თუმცა, მას შემდეგ, რაც ქალბატონმა მარგარიტამ მათ იჯარით აღებული მიწის ნაწილი ჩამოართვა და მხოლოდ მომცრო ნაწილი დაუტოვა, კიარა რამდენჯერმე იქნა „შემჩნეული“ თუ როგორ იმეორებდა, რომ სანამ თვითონ [კიარა] არ მოისურვებდა და სანამ ის [მარგარიტა] არ დაუბრუნებდა მას და მის ქმარს ჩამორთმეულ მიწას, მანამდე მარგარიტა ვერ გამოჯანმრთელდებოდა. აქ საინტერესო დეტალი ის არის, რომ მარგარიტა ამ ამბამდეც ავადმყოფობდა და ადგილობრივები მას იდნობდნენ, როგორც ცუდი ჯანმრთელობის ქალბატონს. თუმცა, ეს „შემჩნევა“ გახდა კიარას ერეტიკოსობაში ბრალდების მთავარი მიზეზი.
გინძბურგის ტექსტიდან ვიგებთ, რომ პროცესი 1518 წლის 9 დეკემბრიდან 1519 წლის 24 თებერვლამდე გაგრძელდა, სადაც ინკვიზიციის მიმდინარეობისას არაერთხელ ნაწამებ კიარას აღიარებინეს ერეტიკოსობა და ჯადოქრობის გამოყენება. თუმცა კიარამ შეძლო, „სიმართლის” ისეთი ვერსია მიეწოდებინა ინკვიზიტორისთვის, რის შედეგადაც ის ცეცხლზე დაწვას გადაურჩა და სასჯელად ცხოვრების ბოლომდე ჩა დე დიოს (Cha de Dios) საავადმყოფოში „გაჭირვებულებთან” სამსახურში ყოფნა მიესაჯა.
გინძბურგი შუა საუკუნეების ინკვიზიციური სასამართლოს ამ ერთი ფრაგმენტის მოყვანით არა მხოლოდ ბრალდების აბსურდულობას გვიჩვენებს, არამედ დევნის და ჩაგვრის კლასობრივ განზომილებასაც ააშკარავებს, ისევე როგორც ზედმიწევნით აღადგენს კიარა სინიორინის აგენტობას და მის უზადო მოქნილობას თუნდაც ყველაზე მძიმე მოცემულობაშიც კი თავი დაეძვრინა ინკვიზიციის უკიდურესი სასჯელისგან – ცეცხლზე დაწვისგან. ყველაზე ნიშანდობლივი კი გინძბურგის ანალიზში მაინც ის არის, თუ როგორ აღადგენს ის შუა საუკუნეების იტალიისთვის დამახასიათებელ ძალაუფლების ტრანსისტორიულ არქიტექტურას. კერძოდ, მიუხედავად სასამართლო პროცესზე წარმოდგენილი პირების ანტაგონისტური როლებისა – ინკვიზიტორი და ინკვიზიციის მსხვერპლი; მიწათმფლობელი და უმიწაწყლო; დიდგვაროვანი და გლეხი – რაც მათ აკავშირებდათ იყო ცოდნისა და ძალაუფლების სინტაქსის ერთიანი სიბრტყე. ამ სიბრტყეში დემონები, ანგელოზები, ჯადო, კუდიანობა და წყევლა ყოველდღიურობის ჩვეულ მდგენელებად ფორმდებოდა. როცა ინკვიზიტორი ბრალდებულს კუდიანობაში ან დემონების მორჩილებაში სდებდა ბრალს, ბრალდებული იძულებით ექცეოდა რეალობის ამ ეპისტემოლოგიაში, სადაც მას იგივე ლექსიკონით და სინტაქსით უნდა უარეყო ეს ბრალდება. საბოლოო ჯამში, არა ბრალდებულები, არამედ თავად ბრალმდებლები – ინკვიზიტორები იყვნენ ისინი, ვინც ზემიწიერი ფენომენების და არსებების შესახებ ქმნიდნენ წარმოდგენებს და ავრცელებდნენ.
დღესაც, ისევე როგორც შუა საუკუნეებში, არსებულ სოციოპოლიტიკურ სიბრტყეს დღევანდელი ინკვიზიტორები აყალიბებენ. ყველა დანარჩენს კი სხვა გზა არ დაგვრჩენია გარდა იმისა, რომ ავმეტყველდეთ კუდიანებზე, ერეტიკოსებზე, დემონებზე თუ არამიწიერ ბნელ ძალებზე. დღესაც, ისევე როგორც შუა საუკუნეებში გრძელდება ადამიანთა დევნა, ჩაგვრა და შევიწროება. დღესაც, ისევე როგორც ადრეული მოდერნულობის დროს, ის ვინც ინკვიზიტორია ჭედავს იმ რეალობას, რასაც შემდეგ თვითონვე ებრძვის. ხოლო ის ვინც ინკვიზიციაშია ბრალდებული, უწევს ამ ძალაუფლების ენის და სინტაქსის სწავლა, მის სტრუქტურებში ნავიგაცია.
რეტროსპექტიული ფიქრი კარგი სავარჯიშოა ძალაუფლებრივ სტრუქტურებში ჩაშენებული განგრძობითობების და მსგავსებების დასანახად. სწორედ ასეთი რეტროსპექტიული ფიქრით შეიძლება აღმოვაჩინოთ, რომ არაფერი პათოლოგიური დღევანდელობაში არ არის, რომ ქვიარ თემი უკვე წლებია, რაც ამ მოცემულობაში ცხოვრობს. თუ ისინი გადარჩნენ, სხვებიც გადავრჩებით. მთავარი კი ის არის, რომ დანარჩენები ის ლურსმნები არ გავხდეთ, რითაც შემდეგ დღევანდელობის ინკვიზიტორები ამ ძალაუფლებრივ არქიტექტურას გამოჭედავენ.
ინსპირაციად გამოყენებული ლიტერატურა და მედია:
კარლ მარქსი და ფრიდრიხ ენგელსი, „კომუნისტური პარტიის მანიფესტი“ (1954 წლის ვერსია);
Carlo Ginzburg, “Clues: Roots of an Evidential Paradigm” (1979);
განსაკუთრებული მადლობა ფემინისტური ფილმების ფესტივალის „როზადან სიმონამდე“ ორგანიზატორებს: WISG, Limena, Chaikhana.
შენიშვნა:
[1] მოდენას ინკვიზიცია შუა საუკუნეების ისტორიაში ცნობილია, როგორც XVI საუკუნის დასაწყისში, იტალიის ქალაქ მოდენაში არსებული საეკლესიო სასამართლო პროცესების სერია, რომელიც განიხილავდა ერეტიკოსობის, ჯადოქრობისა და სხვა რელიგიური დანაშაულის ბრალდებებს. განსაკუთრებით აქტიური იყო 1499-1539 წლების სასამართლო პროცესებით, სადაც ხალხური რწმენა-წარმოდგენები ერეტიკულ პრაქტიკად და დემონოლოგიად იქნა მიჩნეული.