გზა არათავისუფლებისკენ

ავტორი: ტიმოთი სნაიდერი

გიორგი ყუშიტაშვილის თარგმანი

ტექსტის PDF ვერსია შეგიძლიათ ჩამოტვირთოთ აქ

დიდი ხნით ადრე, ვიდრე პუტინი საკუთარ ევრაზიულ პროგრამას წარადგენდა, ევრაზიანიზმი უკვე წარმოადგენდა ევროპაზე დომინაციისა და მისი გარდაქმნისკენ მიმართულ საკმაოდ კონკრეტულ რუსულ პროექტს. ევრაზიანიზმი, როგორც ინტელექტუალური მოძრაობა 1920-იან წლებში „სლავოფილებსა“ და „მედასავლეთეებს“ შორის რუსეთში უფრო ადრე არსებულ უთანხმოებაზე პასუხად წარმოიქმნა. მე-19 საუკუნის მედასავლეთეები მსოფლიო ისტორიას ერთიან პროცესად აღიქვამდნენ და პროგრესისკენ მიმავალი სწორხაზოვანი გზის სწამდათ. რუსეთის მთავარი პრობლემა ამ გზაზე ჩამორჩენილობა იყო. მას მოდერნული, ევროპული მომავლისთვის რეფორმირება ან რევოლუცია ესაჭიროებოდა. საპირისპიროდ ამისა, სლავოფილების რწმენით, პროგრესი მოჩვენებითი ხასიათისა იყო, ხოლო რუსეთი ისედაც იყო განსაკუთრებული გენიალური სულით დაჯილდოებული. მათი მტკიცებით, მართლმადიდებლური ქრისტიანობა და ხალხური მისტიციზმი საკუთარ თავში იმდენად ღრმა სულიერებას იტევდა, როგორსაც დასავლეთი საერთოდ არ იცნობდა. სლავოფილთა წარმოსახვაში, რუსეთის ისტორია ათასი წლით ადრე კიევში რუსთა ქრისტიანობაზე მოქცევით იწყებოდა. ილინმა, ისევე როგორც ბევრმა სხვამ, მედასავლეთეობით დაიწყო, თუმცა საბოლოოდ სლავოფილობით დაამთავრა.

პირველი ევრაზიანელები 1920-იან წლებში რუსეთიდან ემიგრაციაში წასული მოაზროვნეები იყვნენ, ვინც არც სლავოფილურ და არც მედასავლეთე მიდგომებს არ იზიარებდნენ. სლავოფილების მსგავსად ისინიც თვლიდნენ, რომ დასავლეთი დეკადენტურ ძალას წარმოადგენდა, თუმცა არ აღიარებდნენ სლავოფილთა მიერ მხარდაჭერილ მითს კიევის რუსეთის ქრისტიანული ტრადიციის განგრძობითობის შესახებ. ევრაზიანელთათვის ვოლოდიმირის/ვალდემარის სამთავროს რუსთა და თანამედროვე რუსეთს შორის რაიმე მნიშვნელოვანი კავშირი არ არსებობდა. მათთვის გაცილებით დიდი მნიშვნელობისა იყო მონღოლთა გავლენები, ვინც 1240-იან წლებში რუსული სამთავროების ნარჩენები ადვილად დაიმორჩილეს. ევრაზიანელთა ხედვით, მონღოლურმა მმართველობამ ხელსაყრელი მდგომარეობა შექმნა ახალი ქალაქის, მოსკოვის, ისეთი მავნე ევროპული გავლენებისგან დაცულ პირობებში განვითარებისათვის, როგორებიც იყო ბერძნულ-რომაული ანტიკური მემკვიდრეობა, რენესანსი, რეფორმაცია და განმანათლებლობა. თანამედროვე რუსეთის ბედისწერაც ევროპის მონღოლეთად ქცევა უნდა ყოფილიყო.

1920-იანი წლების ევრაზიანელთა მოძრაობა მალევე დაიშალა და ზოგიერთმა მათგანმა მოგვიანებით ადრეული ხედვებიც უარყო. თუმცა საბჭოთა კავშირში ევრაზიანელებს ლევ გუმილიოვის (1912-1992) სახით ნიჭიერი მიმდევარი გამოუჩნდათ. გუმილიოვი გამოჩენილ ოჯახში დაიბადა და გამორჩეულად ტრაგიკული და შთამბეჭდავი საბჭოური ცხოვრება განვლო. მისი ორივე მშობელი, ნიკოლაი გუმილიოვი და ანა ახმატოვა, პოეტები იყვნენ. ლევი ცხრა წლის იყო როცა ჩეკამ მამამისი სიკვდილით დასაჯა; მოგვიანებით ლევის დედამ, ანა ახმატოვამ, თანამედროვე რუსეთის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ლექსი დაწერა, ცნობილი სიტყვებით: „რუსულ მიწას სისხლის წვეთები უყვარს“. გუმილიოვისთვის ამგვარი წარსულით 1930-იან წლებში მთელი ენერგიის საუნივერსიტეტო განათლებისთვის დათმობა მარტივი არ აღმოჩნდა. საიდუმლო პოლიცია რეგულარულად აკვირდებოდა მის საქმიანობას, კოლეგებს კი არაერთხელ გაუკიცხავთ. 1938 წელს, დიდი ტერორის პერიოდში, გუმილიოვს ხუთი წლით გულაგში სასჯელის მოხდა მიუსაჯეს და ნორილსკის შრომით ბანაკში გაგზავნეს. ამ მოვლენების ფონზე წერდა ახმატოვა თავისი ლექსების კრებულს „რეკვიემს“, სადაც იმ შიშზე საუბრობს, რასაც გუმილიოვის გამო განიცდიდა. 1949 წელს გუმილიოვი ხელმეორედ დააპატიმრეს და ამჯერად ათი წლით ყარაღანდაში გაგზავნეს. 1953 წელს, სტალინის სიკვდილის შემდეგ გაათავისუფლეს, თუმცა გულაგში გატარებულ წლებს უკვალოდ არ ჩაუვლია. გუმილიოვი რეპრესიებს შემოქმედებითი წინსვლის შესაძლებლობად აღიქვამდა და სჯეროდა, რომ უმთავრესი ცხოვრებისეული ჭეშმარიტებანი სწორედ უკიდურესად მძიმე პირობებში ავლენდნენ საკუთარ თავს.

1960-80-იან წლებში აკადემიური საქმიანობისას გუმილიოვი ევრაზიულ ტრადიციას მიუბრუნდა. საკუთარი მასწავლებლების მსგავსად ისიც მიიჩნევდა, რომ მონღოლეთი რუსული ხასიათის მნიშვნელოვან წყაროს წარმოადგენდა და მას დასავლური დეკადანსისგან იცავდა. 1920-იან წლებში ემიგრირებული მოაზროვნეების მსგავსად ევრაზიას ისიც დიად შუაგულ მიწად (heartland) განიხილავდა, გადაჭიმულს წყნარი ოკეანიდან შინაარსისგან დაცლილ და დაავადებულ ევროპის ნახევარკუნძულამდე.

თუმცა პირველი ევრაზიანელებისგან განსხვავებით, ვისაც რუსეთის იმპერიის უნივერსიტეტებში სერიოზული სამეცნიერო და დარგობრივი გამოცდილება ჰქონდათ დაგროვილი, გუმილიოვი ტიპური საბჭოელი თვითნასწავლი მოაზროვნე იყო, სხვადასხვა დარგში სამოყვარულო დონეზე შეძენილი ცოდნით. მაგალითად, ევროპასა და ევრაზიას შორის საზღვრის მოსანახად, ის კლიმატურ პირობებს დაეყრდნო. გუმილიოვმა გამყოფად იანვრის თვის საშუალო ტემპერატურა აიღო და საზღვარი შუაგულ გერმანიაზე გაავლო. ირონიული დამთხვევით, ამ იდეის წამოყენების დროისთვის, საბჭოთა გავლენა სწორედ მხოლოდ გერმანიის აღმოსავლეთი ნაწილის ჩათვლით ვრცელდებოდა.

ევრაზიანიზმში გუმილიოვის მიერ შეტანილი მთავარი სიახლე ეთნოგენეზის თეორიის შექმნა იყო – ახსნა იმისა, თუ როგორ ყალიბდება ერები. თეორიის საწყისები ასტროფიზიკისა და ადამიანის ანატომიის თავისებურ გაგებაში მდგომარეობს. გუმილიოვი მიიჩნევდა, რომ ადამიანში სოციალური ურთიერთობებისა და კავშირებისკენ სწრაფვა ზეციური სხივებით იყო განპირობებული. ზოგიერთი ადამიანი სხვებზე უკეთ ახერხებს ამ ზეციური ენერგიის მიღებას და მისი სხვა ორგანიზმებისთვის გადაცემას. 2012 წელს პუტინმა ერთ-ერთ გამოსვლაში ახსენა, რომ ეთნიკურ ჯგუფებს სწორედ „პასიონარობით“ დაჯილდოებული ეს რჩეული ლიდერები ქმნიდნენ. გუმილიოვის მიხედვით, თითოეული ერის დაბადების საწყისს კოსმოსური ენერგიის ამოფრქვევა წარმოადგენს, რითიც ახალი ციკლი იწყება და ის ათას წელზე მეტ ხანს გასტანს. ზეციური სხივები, რომლებმაც დასავლურ ერებს სიცოცხლე შთაბერა ჯერ კიდევ შორეულ წარსულში გამოიფრქვა, ამიტომ მათი ენერგია უკვე მილეული იყო, დასავლეთი კი უკვე – მკვდარი. კოსმოსური ენერგიის გამოსხივებამ რუსი ერი უფრო გვიან, 1380 წლის 13 სექტემბერს შექმნა, ამიტომ ის ჯერ კიდევ ახალგაზრდა და სიცოცხლით სავსე იყო.

ევრაზიანულ ტრადიციაში გუმილიოვისვე შემოტანილ სიახლეს წარმოადგენდა ანტისემიტიზმის თავისებური ფორმა, რაც რუსებს საშუალებას აძლევდა საკუთარი წარუმატებლობა ერთდროულად ებრაელებისა და დასავლეთისთვის დაებრალებინათ. ებრაელი ერი გუმილიოვს „ქიმერად“ და ყალბ ერად აქვს მოხსენიებული. ის თანამემამულეთ აფრთხილებდა, რომ რუსეთის მსგავს ჯანსაღ ერებს თავი უნდა დაეცვათ ისეთი „ქიმერული“ ჯგუფებისგან, რომლებიც სასიცოცხლო ენერგიას კოსმოსური სხივებისგან კი არა, სხვა ჯგუფებისგან იღებდნენ. აქ ის ებრაელებს გულისხმობდა. გუმილიოვისთვის, რუსთა ისტორია იმას სულაც არ მოწმობდა, რომ რუსეთი უძველესი ერი იყო, თუმცა ნათლად აჩვენებდა იმას, რომ ებრაელები მუდმივ საფრთხეს უქმნიდნენ რუსულ ერს. გუმილიოვის მტკიცებით, შუა საუკუნეების რუსულ სამთავროებში სწორედ ებრაელები იყვნენ დაკავებულნი მონათა ვაჭრობით, რამაც ისინი „სამხედრო-სავაჭრო რვაფეხად“ აქცია. გუმილიოვის აზრით, ებრაელები მტრული დასავლური ცივილიზაციის აგენტები იყვნენ, რომელთა მიზანიც რუსთა დასუსტება იყო და ამტკიცებდა, რომ რუსებს ებრაელთათვის სამაგიერო სისხლით უნდა მიეზღოთ. შედეგად, გუმილიოვი თანამედროვე ანტისემიტიზმის სამ ძირითად ელემენტს ავითარებდა: ებრაელი, როგორც უსულო ვაჭარი; ებრაელი, როგორც ქრისტიანული სისხლის მსმელი; და ებრაელი, როგორც უცხო ცივილიზაციის წარმომადგენელი.

მიუხედავად გულაგში გატარებული წლებისა გუმილიოვი საბჭოთა კავშირს საკუთარ სამშობლოდ მიიჩნევდა. საბჭოთა რუსეთში მას მეგობრებიც ჰყავდა და სტუდენტებსაც ასწავლიდა. გუმილიოვის გავლენა, 1992 წელს მისი გარდაცვალების შემდეგაც, საკმაოდ სერიოზული იყო. ელცინისა და პუტინის მრჩეველი ეკონომისტი სერგეი გლაზიევი მის მიერ შემუშავებული ცნებებით ხელმძღვანელობდა და ხშირად იხსენიებდა მას. გლაზიევი სახელმწიფო დაგეგმარების პრინციპზე შექმნილ ეკონომიკურ კავშირზე საუბრობდა, რომელიც „ევრაზიანისტული ფილოსოფიის პრინციპებს დაეფუძნებოდა“. გუმილიოვს ახლო მეგობრობა აკავშირებდა ფილოსოფოს იური ბოროდაისა და მის ვაჟ ალექსანდრთან. ახალგაზრდა ბოროდაის ოცნებად ჰქონდა „შეიარაღებული პასიონარობა“, ისეთი ხალხის გამოჩენა, რომელიც „ძლიერი სოციალური მოძრაობის კატალიზატორი“ იქნებოდა და „მთლიანი ევრაზიული ტერიტორიის“ გათავისუფლებას შეძლებდა.

პრეზიდენტობის პერიოდში, ვლადიმერ პუტინი ხშირად ციტირებდა გუმილიოვს, ხოლო ევრაზიასთან დაკავშირებულ საკითხებში საკუთარ მრჩევლად სერგეი გლაზიევი დანიშნა. მოგვიანებით ალექანდრ ბოროდაიმ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა რუსეთის უკრაინაში შეჭრაში.

*

2010-იანი წლების რუსეთში ტერმინი „ევრაზიის“ ხსენება ორ განსხვავებულ სააზროვნო ტრადიციაზე საუბარს ნიშნავდა, რომელიც ორ წერტილში კვეთდა ერთმანეთს: დასავლეთის გარყვნილებისა და ებრაელთა მანკიერების საკითხში. 2010-იანი წლების ევრაზიანიზმი გუმილიოვის მიერ ჩამოყალიბებული თეორიისა და გუმილიოვთან შედარებით ახალგაზრდა რუსი ფაშისტი ფილოსოფოსის ალექსანდრ დუგინის (დ. 1962) მიერ შემოტანილი ნაცისტური იდეების უხეშ ნაზავს წარმოადგენდა. დუგინი არც პირველი ევრაზიანისტების მიმდევარი ყოფილა და არც გუმილიოვის მოსწავლე. მან ტერმინები „ევრაზია“ და „ევრაზიანიზმი“ უბრალოდ საკუთარი ნაცისტური იდეებისთვის მეტი რუსული ელფერის შესაძენად გამოიყენა. გუმილიოვზე ნახევარი საუკუნით გვიან დაბადებული დუგინი 1970-იან და 1980-იან წლებში საბჭოურ ნომენკლატურასთან დაპირისპირებული ახალგაზრდა იყო, ვინც გიტარით ხელში მილიონობით ადამიანის ღუმელში ამოხოცვის შესახებ მღეროდა სიმღერებს. მისი მთავარი ცხოვრებისეული მიზანი რუსეთში ფაშიზმის აღორძინება იყო.

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ დუგინმა ინტელექტუალური მოკავშირეების ძიებაში ევროპაში იმოგზაურა. მიუხედავად ევროპაში მიმდინარე ინტეგრაციული პროცესებისა, იქ მაინც მოიძებნებოდნენ რადიკალურად მემარჯვენე მოაზროვნეები, ვინც კვლავაც მისდევდნენ ნაცისტურ იდეებს, განადიდებდნენ ეროვნულ სიწმინდეს და ქვეყნებს შორის დაჩქარებული ეკონომიკური, პოლიტიკური და სამართლებრივი თანამშრომლობა გლობალური შეთქმულების ნაწილად მიაჩნდათ. დუგინს სწორედ ასეთ ადამიანებთან სჭირდებოდა საუბარი. ადრეული გავლენა მასზე მიგელ სერანოს ჰქონდა, ავტორს წიგნისა „ჰიტლერი: უკანასკნელი ავატარი“, სადაც ავტორი არიული რასის აღმატებულობას მის არამიწიერ საწყისებს მიაწერს. ილინისეული რუსეთის მხსნელის ძიება, გუმილიოვის მსგავსად, დუგინმაც, არამიწიერ კატეგორიებში დაიწყო. თუ წინამძღოლი მიწიერი მოვლენებისგან შეურყვნელი უნდა იყოს, მაშინ ის სადღაც ისტორიის მიღმა უნდა ვეძებოთ. ილინი ამ პრობლემას ეროტიკული მისტიციზმის ჟანრიდან ამოზრდილი მხსნელის საშუალებით ჭრიდა. ასაკოვანი გუმილიოვი და ახალგაზრდა დუგინი მხსნელს ზეციდან ელოდნენ.

1990-იანი წლების დასაწყისში დუგინი შეთქმულებათა თეორიების მთხზველ ფრანგ ჟან პარვულესკოს დაუახლოვდა, ვინც დუგინს ზღვის ხალხებისა (ატლანტიდელების) და მიწის ხალხების (ევრაზიანისტების) ძველ კონფლიქტზე ესაუბრებოდა. პარველუსკო მიიჩნევს, რომ ამერიკელები და ბრიტანელები ებრაელთა აბსტრაქტულ იდეებს არიან აყოლილნი, რადგან მათ ქვეყნებში განვითარებული საზღვაო ეკონომიკები მათ მიწიერი ჭეშმარიტებებისგან აშორებს. ფრანგული ნეოფაშისტური მოძრაობის „ახალი მემარჯვენეების“ ლიდერი ალენ დე ბენუამ დუგინს ამგვარი სქემების მოხაზვაში, ამერიკის შეერთებული შტატების, როგორც აბსტრაქტული (ებრაული) კულტურის წარმომადგენლის, როლზე ესაუბრა. ყოველივე ეს ნაცისტური იდეების განახლებულ ვერსიას წარმოადგენდა, რაც იმხანად „ზივერსის“ ფსევდონიმით ცნობილმა დუგინმა კარგად გაიაზრა. ეს სახელი დუგინმა 1947 წელს სამხედრო დანაშაულებისთვის სიკვდილით დასჯილი გერმანელი ნაცისტის ვოლფრამ ზივერსის პატივსაცემად შეარჩია, ვინც იმით იყო ცნობილი, რომ მოკლული ებრაელების ძვლებს აგროვებდა.

ევროპულმა კავშირებმა დუგინს საშუალება მისცა ნაცისტური იდეები მშობლიურ რუსეთში შეეტანა. დუგინმა და ედუარდ ლიმონოვმა, ვინც დუგინს „ფაშიზმის წმინდა კირილესა და მეთოდეს“ უწოდებდა, 1993 წელს „ეროვნულ-ბოლშევიკური პარტია“ დააარსეს. პარტიის წევრები სიკვდილს აღმართული მუშტებით განადიდებდნენ. 1997 წელს დუგინი ფაშიზმის მოწოდებით გამოდიოდა, რომელიც მისი მტკიცებით უნდა ყოფილიყო „საზღვრებს მიღმიერი და წითელი.“ მოკლედ, დუგინი სტანდარტულ ფაშისტურ იდეებს ავრცელებდა: დემოკრატია შინაარსისგან დაცლილი იყო; საშუალო კლასი – მანკიერი; რუსები „ბედისწერის მიერ შერჩეულ ლიდერს“ უნდა ემართა; ამერიკა უდიდესი ბოროტება იყო; რუსეთს ბრალი არაფერში მიუძღოდა.

დუგინი, ილინთან ერთად, დიდადაა დავალებული კარლ შმიტის ნააზრევთან. სწორედ შმიტმა შემოიტანა ახალი ხედვა, რომლის თანახმადაც მსოფლიო პოლიტიკას კანონები და სახელმწიფოები კი არ წარმართავს, არამედ ეთნიკური ჯგუფების სუბიექტური მისწრაფება სულ უფრო მეტი მიწის დაპყრობისაკენ. შმიტი „სახელმწიფოთა ტერიტორიის შინაარსისგან დაცლილ ცნებას“ მეორეხარისხოვნად მიიჩნევდა და უპირატესად ერის, როგორც „ცოცხალი ორგანიზმის“ მნიშვნელობას თვლიდა. მისი ხედვით, ევრაზიული ტერიტორია, ვის ხელშიც არ უნდა ყოფილიყო ის, „უდიდესი მნიშვნელობის სივრცეს“ წარმოადგენდა. შმიტს დიდი ბრიტანეთისა და აშშ-ს მსგავსი საზღვაო ძალები აბსტრაქტული, ებრაული სამართლის სისტემის მქონე ერებად მიაჩნდა. მის მიერ შემუშავებული საერთაშორისო სამართლის სისტემა მსოფლიოს რამდენიმე „უდიდესი მნიშვნელობის მქონე სივრცედ“ დაყოფას მოიაზრებდა, საიდანაც „სივრცული თვალსაზრისით უცხო ძალები“ გამორიცხულნი უნდა ყოფილიყვნენ. ამით შმიტი იმას გულისხმობდა, რომ აშშ-ს ევროპაში გავლენები არ უნდა ჰქონოდა. დუგინმა საკუთარი თეორიისთვის სწორედ ეს იდეები გამოიყენა, იმ სხვაობით, რომ სახელმწიფო, რომელსაც ებრაელები, ამერიკა და კანონიერება საფრთხეს უქმნიდა, ახლა ნაცისტური გერმანია კი არა, უკვე თანამედროვე რუსეთი იყო.

დუგინი ილინს სუსტ ფილოსოფოსად თვლიდა, ვისაც პუტინის რეჟიმის პირობებში მხოლოდ „ტექნიკური ხასიათის“ მნიშვნელობა შეიძლებოდა ჰქონოდა. თუმცა დუგინის ნაწერებში რეალურად სწორედ ილინის პაროდია იკითხება. დუგინი ჩვეული დამრიგებლური ტონით წერს: „დასავლეთი ის ადგილია, სადაც ლუციფერი მიწაზე დაეცა. დასავლეთია ცენტრი გლობალური კაპიტალიზმის „რვაფეხისა“; მატრიცა კულტურული ხრწნისა და გადაგვარებისა, სიყალბისა და ცინიზმისა, ძალადობისა და ფარისევლობისა.“ ის იმდენად დეკადანტური იყო, რომ შეიძლებოდა ნებისმიერ მომენტში ჩამოშლილიყო და ამავდროულად მაინც მუდმივ საფრთხედ რჩებოდა. დემოკრატია დასავლეთის განახლების მანიშნებელი კი არ იყო, არამედ მომავალი კატაკლიზმების მაუწყებელი. დუგინი 2012 წელს ბარაკ ობამას ხელმეორედ პრეზიდენტად არჩევას ასე გამოეხმაურა: „დაე, გაანადგუროს საკუთარი ქვეყანა; დაე, აღსრულდეს სამართლიანობა; დაე, თიხის ფეხებზე შემდგარი ეს გიგანტური კოლოსი, ეს ახალი კართაგენი, რომელსაც საკუთარი ამაზრზენი ეკონომიკური და პოლიტიკური ძალაუფლება მთელ მსოფლიოზე განუვრცია და ცდილობს ეომოს ყველას ვინც გზად დახვდება, დაე, ამგვარი არსება საერთოდ გაქრეს მსოფლიო რუკიდან.“ დასავლეთის ამგვარი დახასიათება აქსიომურია და არა დაკვირვებაზე დაფუძნებული. აწმყოში მომხდარი ფაქტები უმნიშვნელოა, ისევე როგორც წარსული ფაქტები. დუგინისთვის, ისევე როგორც ილინისთვის, წარსულს მხოლოდ სიმბოლოთა საცავის დანიშნულება აქვს, ან როგორც დუგინი იტყოდა „არქეტიპების“ საცავისა. წარსული, დუგინისთვის, ის „სულიერი რესურსია“, იმ სურათ-ხატებათა წყაროა, რომლითაც ის აწმყოსთვის სახის შეცვლას ახერხებს.

21-ე საუკუნის დასაწყისში დუგინს ევროკავშირის წარმატებულ პროექტზე მოუწია კომენტირება, ზეკოდირებული კანონმდებლობის მქონე პოლიტიკურ ერთეულზე, რომელმაც იმპერიათა შემდგომ პერიოდში სახელმწიფოები გაქრობისგან იხსნა. დუგინს ევროკავშირი არასდროს უხსენებია. როცა ევროკავშირზე სხვებმა დაუსვეს კითხვა, უპასუხა, რომ ის განწირული იყო. ვიდრე პუტინი დაიწყებდა იმგვარ ევრაზიაზე საუბარს, რომელსაც უკრაინაც უნდა მოეცვა, როგორც ნაწილი რუსული ცივილიზაციისა, დუგინი ყურადღებას ამახვილებდა იმ დაბრკოლებაზე, რასაც დამოუკიდებელი უკრაინული სახელმწიფო წარმოადგენდა რუსეთის ევრაზიული ბედისწერისთვის. 2005 წელს დუგინმა სახელმწიფოსგან მხარდაჭერით ახალგაზრდული ორგანიზაცია დააარსა, რომლის წევრებიც უკრაინის დეზინტეგრაციისა და რუსიფიკაციის მოთხოვნით გამოდიოდნენ. 2009 წელს დუგინმა „ყირიმისა და აღმოსავლეთ უკრაინისთვის მომავალი ბრძოლა“ იწინასწარმეტყველა. დამოუკიდებელი უკრაინის არსებობა, დუგინის ხედვით, „მთლიანი ევრაზიისთვის უდიდეს საფრთხეს წარმოადგენდა.“

როცა 2012 წელს პუტინმა საბოლოოდ გადაწყვიტა იმ დილემის გადაჭრა, რომლის წინაშეც თავადვე დააყენა საკუთარი ქვეყანა, მან სწორედ რუსული ფაშიზმის ნახსენები სამი ურთიერთდაკავშირებული მიმდინარეობიდან ისესხა მთელი რიგი ცნებები: ილინის ქრისტიანული ტოტალიტარიზმიდან, გუმილიოვის ევრაზიანიზმიდან და დუგინის „ევრაზიული“ ნაციზმიდან. რუსულ პოლიტიკურ და საჯარო სცენაზე ფაშისტური იდეები მაშინ გამოჩნდა, როცა ობამას ადმინისტრაცია რუსეთის ფედერაციასთან ურთიერთობების „გადატვირთვას“ ცდილობდა. შესაბამისად რუსეთის ორიენტაციის რადიკალურ ცვლილებაზე მტრული განზრახვის მქონე გარე ფაქტორებს გავლენა არ ჰქონია. დასავლეთის მტრად შერაცხვა იმაზე კი არ იყო დამოკიდებული, თავად დასავლელი აქტორები რას მოიქმედებდნენ, არამედ იმაზე თუ როგორ წარმოაჩენდნენ მას თავად რუსეთის შიგნით.

**

2012 წელს რუსეთის პრეზიდენტმა რუსი ფაშისტი მოაზროვნეები მიწისქვეშეთიდან საჯარო დისკურსის მეინსტრიმში გადაიყვანა. ილინმა სახელმწიფოს მხრიდან სრული რეაბილიტაცია მიიღო. გუმილიოვის სიტყვები პუტინს უმნიშვნელოვანეს გამოსვლებში მოჰყავდა. დუგინი რუსეთის უდიდესი ტელეარხის ხშირ სტუმრად იქცა. ევრაზიანიზმის იდეის გარშემო შეიქმნა ახალი ანალიტიკური ცენტრი „იზბორსკის კლუბის“. კლუბის წევრებს შორის იყვნენ დუგინი, გლაზიევი და ტიხონ შევკუნოვი – პუტინის ფავორიტი რუსული სასულიერო წრიდან და მისი თანმხლები ილინის საფლავის მონახულებისას. შევკუნოვს ეკუთვნის იდეა, რომლის მიხედვითაც პუტინი რეინკარნირებული კიევის მთავარი ვოლოდიმირია. ისვეა ავტორი წიგნისა, რომელიც 2012 წელს რუსეთში ბესტსელერად იქცა.

იზბორსკის კლუბის დამფუძნებელი და მთავარი მამოძრავებელი ძალა ფაშისტი მწერალი ალექსანდრ პროხანოვი იყო, ვინც 2011 წელს ერთ-ერთ რადიო გადაცემაში პუტინთან ერთად იღებდა მონაწილეობას. იმავე გადაცემაში პუტინმა ილინი აციტირა. დუგინის მსგავსად ევრაზიის ცნებაში პროხანოვიც ფაშისტური ფორმით აღდგენილ საბჭოთა ძალაუფლებას გულისხმობდა. ასევე დუგინის მსგავსად პროხანოვიც კარლ შმიტის იდეებს იმეორებდა: თუკი პროხანოვის იდეებს რაიმე მყარი საფუძველი საერთოდ ჰქონდა, ეს უშინაარსო და აბსტრაქტული სულის მქონე ზღვის ხალხებსა და ჯანსაღ და წესიერ მიწის ხალხებს შორის არსებული მუდმივი დაპირისპირების რწმენა იყო. ჰიტლერის მსგავსად, პროხანოვიც მსოფლიოს ებრაელობას სდებდა ბრალს იმგვარი იდეების შექმნაში, რომლებმაც მისი სამშობლო დააუძლურა. მათვე აბრალებდა ჰოლოკოსტს. დუგინის მსგავსად პროხანოვიც აქტიურად იყო დაკავებული ისეთი პოლიტიკური მითების შექმნით, რომლებიც პირდაპირი და რადიკალური ლექსიკის გამოყენებით მკითხველს ყველანაირ ახსნას მზა სახით აწვდიდა და დამატებითი ფიქრის საშუალებას აღარ უტოვებდა მას. პროხანოვის ეს შემოქმედებითი უნარი კარგად ჩანს მის მიერ ბარაკ ობამას პრეზიდენტად არჩევის შესახებ გაკეთებულ კომენტარში. ობამას რუსებთან შეხვედრაზე საუბრისას პროხანოვი ჩიოდა: „ისეთი შეგრძნება მქონდა, თითქოს შავი ძუძუსთავი ეპოვათ და ახლა ცხოველური ვნებით გამალებულნი წოვდნენ მას … ამის ნახვით თავი შერცხვენილად ვიგრძენი“.

პროხანოვის მრავალრიცხოვანი პუბლიკაციებიდან ევრაზიული იდეის ყველაზე აშკარა ახსნას 2012 წლის 31 აგვისტოს, „იზბორსკის კლუბის“ გახსნამდე ცოტა ხნით ადრე, კიევში მიცემულ ინტერვიუში ვხვდებით. მანამდე, მარტში, ცნობილი გახდა, რომ უკრაინასა და ევროკავშირს შორის ასოცირების შეთანხმება უნდა დადებულიყო და უკრაინული მთავრობა მომდევნო წელს ხელმოსაწერი ხელშეკრულებისთვის მიღებული სამოქმედო გეგმის შესრულების პროცესში იყო. ევროკავშირისადმი პროხანოვის დამოკიდებულებით გაოცებული და დაბნეული ინტერვიუერის მიერ დასმულმა კითხვებმა პროხანოვის პასუხებში ევრაზიანიზმის ძირითადი და ტრადიციული ელემენტები გამოკვეთა: ფაქტების მითებით შენიღბვა; რწმენა, რომ ევროკავშირი ბოროტების განსახიერება იყო; ებრაელთა გლობალური შეთქმულება; და უკრაინის რუსული მომავალი.

ევროკავშირში არსებულ ცხოვრების მაღალ სტანდარტებზე დასმულ კითხვას პროხანოვმა ასე უპასუხა: „გადაცურეთ მდინარე დნეპრი და ნახეთ, მზის გულზე ამხელა სოკოები თუ იზრდება.“ მისთვის პრიმიტიული სლავური ტრადიციის ეს ხანმოკლე განცდა უფრო მნიშვნელოვანი იყო ვიდრე ათწლეულების განმავლობაში შრომით შექმნილი ცხოვრების სტაბილური წესი, რომელსაც ასეულობით მილიონი ადამიანისთვის მოჰქონდა სარგებელი. პროხანოვის მომდევნო ნაბიჯი რეალობის ფარისევლობად შერაცხვა იყო: „ევროპა ის პარაზიტია, რომელიც ყოველივე სისაძაგლესა და ამაზრზენ არსებას მშვენიერების სახელს არქმევს.“ პროხანოვის თქმით, ევროპელი რასაც არ უნდა აკეთებდეს და რასაც არ უნდა ამბობდეს, „მისი რეალური სახე მუდამ ნიღბის უკან იმალება“. ყველა შემთხვევაში, ევროპა უკვე მომაკვდავი იყო: „თეთრკანიანი რასა ნელ-ნელა ქრება: გეი ქორწინებები, პედერასტები მთლიან ქალაქებს განაგებენ, ქალებისთვის კაცი აღარ დარჩა.“ და ევროპა რუსეთსაც სიკვდილით ემუქრებოდა: „შიდსი ჩვენს ქვეყანაში შემთხვევით არ გაჩენილა, მათ მიზანმიმართულად დაგვაავადეს ამ ვირუსით.“

მთავარ პრობლემას, პროხანოვის თქმით, ებრაელები წარმოადგენდნენ: „ანტისემიტიზმი იმის გამო კი არ გაჩენილა, რომ ებრაელებს მოღუნული ცხვირი აქვთ, ან ასობგერა „რ“-ს სწორად ვერ წარმოთქვამენ; არამედ გაჩნდა იმიტომ რომ, ებრაელები მთელ მსოფლიოს დაეპატრონნენ და ახლა საკუთარ ძალაუფლებას ბოროტების მსახურებისთვის იყენებენ.“ რუსი ფაშისტებისთვის დამახასიათებელი ლოგიკით, პროხანოვმა ებრაელებზე საუბრისას ჰოლოკოსტის სიმბოლიკა გამოიყენა და მთელი მსოფლიოს ებრაელობა დამნაშავეებად შერაცხა, ხოლო ყველა დანარჩენი მსხვერპლებად: „ებრაელებმა მსოფლიო გააერთიანეს, რათა ყველა ერთად ლიბერალური წესრიგის ქვაბში ჩაეყარათ. დღეს მსოფლიო კატასტროფის წინაშეა.“ ებრაელთა ამ გლობალური შეთქმულებისგან გადარჩენის ერთადერთი გზა რუსი მხსნელის გამოჩენა იყო. ხოლო კაცობრიობის ხსნის ამ მძიმე გზაზე რუსეთისთვის ევრაზიანიზმი მესიანურ მისიას წარმოადგენდა. მას „მთელი მსოფლიო უნდა მოეცვა.“

პროხანოვის მტკიცებით, ცოდვების გამოსყიდვის ეს დიადი პროექტი რუსეთის, უკრაინისა და ბელარუსის გაერთიანების შემდეგ დაიწყებოდა. „როცა რუსეთზე ვსაუბრობ, მასში უკრაინასა და ბელარუსში მცხოვრებ ხალხსაც ვგულისხმობ.“ უკრაინას „კოლოსალური მესიანური მისია“ ჰქონდა შესასრულებული. კიევს მოსკოვის წინაშე ქედი უნდა მოეხარა, რითიც რუსეთის მიერ მსოფლიოს დაპყრობის პროცესი დაიწყებოდა. „პირველი იმპერია სწორედ ამ ადგილას შეიქმნა“, ამბობდა პროხანოვი, და მხედველობაში ჰქონდა ათასი წლის წინ კიევის რუსეთის ჩამოყალიბება, „მომავალი იმპერიის შექმნა კი უკვე გამოაცხადა პუტინმა. ეს ევრაზიული კავშირია და უკრაინას შეუძლია ამ იმპერიის შენებაში გრანდიოზული წვლილი შეიტანოს.“ ბოლოს, კითხვაზე, თუ რატომ არჩევდა ლონდონის გარეუბანში ყოფნას, როცა შეეძლო ევრაზიის შუაგულში ეცხოვრა, პროხანოვმა უპასუხა, რომ ეჭვობდა, უკრაინის იმჟამინდელ პრეზიდენტს ვიქტორ იანუკოვიჩს მასზე დაკისრებული მოვალეობა შეესრულებინა. შეიძლება უკრაინაში მთავრობის შეცვლა გახდეს საჭიროო, ჩაფიქრებით აღნიშნავდა პროხანოვი.

ინტერვიუდან რამდენიმე დღეში, 2012 წლის 8 სექტემბერს, რუსული ნაციონალიზმის ახალი კერა, „იზბორსკის კლუბი“ გაიხსნა. მისი პროგრამა ილინისეული ნაცნობი მტკიცების გამეორებით იწყებოდა, რომ ფაქტებზე დაფუძნებული რეალობა რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული დასავლური იარაღი იყო:

რუსული სახელმწიფო კვლავ ლიბერალური ცენტრებიდან მომავალი საფრთხის წინაშე დგას. ეს საფრთხე რუსული საზოგადოების წიაღიდანაც ისევე მომდინარეობს, როგორც მისი საზღვარგარეთიდან. მომაკვდინებელი იდეოლოგიური და საინფორმაციო „მანქანა“, რომელმაც ჯერ რომანოვთა „თეთრ“ იმპერიას გამოაცალა ყველა საყრდენი და ფასეულობა, შემდეგ კი საბჭოთა „წითელი“ იმპერიის საფუძვლები გაანადგურა, დღესაც აქტიურად მუშაობს. ამ იმპერიათა დაცემამ დიადი ევრაზიული სივრცე ურთიერთმოქიშპე ხალხების, რელიგიებისა და კულტურების ქაოსურ ერთობად აქცია. ლიბერალური „მანქანა“, რომელიც ანთროპოლოგებისა და ისტორიკოსების, სოციალური მეცნიერებების წარმომადგენლებისა და „ქაოსის თეორიის“ სპეციალისტების, ეკონომისტებისა და ინფორმაციული ომების ექსპერტების დახმარებით აიგო, ევრაზიული სახელმწიფოს ერთ მთლიანობად შემკრავი ფუნდამენტური პრინციპების დეზინტეგრაციისა და განადგურებისკენაა მიმართული. ის ეროვნული ცნობიერების ისეთ ფუნდამენტურ კოდებს ებრძვის, რომლებიც გვასწავლიან, რომ ერი გამარჯვებისა და ისტორიაში საკუთარი არსებობის გახანგრძლივებისკენ უნდა ისწრაფოდეს. ეს საბრძოლო მანქანა ცდილობს ძირი გამოუთხაროს ერის სულიერი ცხოვრების საწინდარს, მართლმადიდებლურ ეკლესიას. ის ხელს უშლის ეროვნული უსაფრთხოების აპარატის მშენებლობას და სულ უფრო მზარდი სამხედრო კონფლიქტების ხანაში რუსეთს დაუცველს ტოვებს. ის ცდილობს უთანხმოება შეიტანოს რუსეთის მთავარი რელიგიური კონფესიების ჰარმონიულ თანაარსებობაში. ის ხელს უშლის რუსეთის ისტორიული ეპოქების შერიგებასა და გაერთიანებას. რუსეთის ლიდერისა და ყველა ძალაუფლებრივი ინსტიტუციის დემონიზებით ის ახანგრძლივებს რუსეთის სახელმწიფოსთვის დამანგრეველ პროცესებს.

პროგრამაში ევროპელთა ან ამერიკელთა მიერ გატარებულ რაიმე კონკრეტულ პოლიტიკაზე არ იყო საუბარი. პრობლემა ის კი არ იყო, ევროპელები ან ამერიკელები რას მოიქმედებდნენ, არამედ ის, რომ ევროკავშირი და აშშ საერთოდ არსებობდა. პროხანოვი ადრეც აღნიშნავდა, რომ დასავლეთის მტრად შერაცხვა მოცემულობად უნდა მიიჩნეოდეს, მაშინაც კი როცა დასავლელი აქტორები რუსეთთან მეგობრული ურთიერთობები დამყარებას ცდილობენ. პროგრამის ავტორებმა ისტორია მარადიულობით ჩაანაცვლეს: დასავლეთის მუხანათობისა და რუსეთის უმანკოების ციკლური მოდელით. პროგრამის მიხედვით, მანამდე არსებული ევრაზიული იმპერიები

აყვავების იმ დონეს აღწევდნენ, როგორისთვისაც მანამდე არცერთ იმპერიას მიეღწია, თუმცა შემდეგ „შავ ხვრელში“ ინთქმებოდნენ, საიდან უკან დაბრუნებაც შეუძლებელი ჩანდა. თუმცა რუსული სახელმწიფო კვლავ ახერხებდა სხვა ფორმითა და სხვა ისტორიული ცენტრით ხელახლა დაბადებას, კვლავ იწყებოდა აღმასვლისა და აყვავების ხანა, რასაც კვლავ დაღმასვლა და გაქრობა მოსდევდა. ამ ციკლურობამ, სახელმწიფოს სიკვდილმა და შემდეგ მისმავე გამარჯვებამ სიკვდილზე, რუსეთის ისტორიას მკვდრეთით აღდგომის ხასიათი შესძინა, რაც იმის მაუწყებელია, რომ რუსული ცივილიზაცია ყოველი ასეთი სიკვდილის შემდეგ გარდაუვალად ხელახლა უნდა დაიბადოს. პირველ იმპერიაში კიევ-ნოვგოროდის სახელმწიფო იგულისხმება. მეორე მოსკოვის დიდი სამთავრო იყო. მესამე – რომანოვთა იმპერია, მეოთხე კი საბჭოთა კავშირი. მიუხედავად დაკარგული ტერიტორიებისა, რუსეთის თანამედროვე სახელმწიფოს კვლავ შერჩა საკუთარი დაღი იმპერიისა. ევრაზიის კონტინენტის გეოპოლიტიკა ადრე დაკარგული სივრცეების კვლავ ერთად შეკვრას ითხოვს. პუტინის მიერ გამოცხადებული „ევრაზიული პროექტის“ ლეგიტიმაცია სწორედ ამაში მდგომარეობს.

ნაცვლად იმისა, რომ რუსეთის ისტორია რუსული საზოგადოების ახალი საჭიროებების განსაზღვრისთვის და არსებული პერსპექტივების ხელახლა შეფასებისთვის ყოფილიყო გამოყენებული, ევრაზიული პროექტი პოეტურ ილუზიებს მიმართავდა, რათა მანამდე დაღვრილი სისხლის ფასად ლირიკული ერთობა შეექმნა. საბჭოური ტერორის მიერ 1930-იან წლებში ურიცხვი ოდენობით მართლმადიდებელი მღვდლების სიკვდილით დასჯის გამართლება მარტივად შეიძლებოდა იმ ფაქტით, რომ 1940-იან წლებში რუსული ეკლესია ფრონტის ხაზზე მიმავალ წითელ არმიას ლოცვით აცილებდა:

ლიბერალური საფრთხის პირობებში ორი ისტორიული ეპოქის, „წითლებისა“ და „თეთრების“, სტრატეგიული გაერთიანება – ესაა უდიდესი მნიშვნელობის მქონე მსოფლმხედველობრივი მისია ჭეშმარიტი სახელმწიფო მოღვაწისა. ამგვარი ერთობა ერთხელ უკვე მიიღწა, 1945 წლის მისტიკური გამარჯვებისას, როცა „წითელ“ სისტემას წინ მიუძღოდა დალოცვა და მხარდაჭერა წინა წლებში ეკლესიის წინააღმდეგ წარმოებულ კამპანიას შეწირული წმინდანებისა, რამაც „წითელთა გამარჯვება“ საერთო რუსულ გამარჯვებად აქცია. მომავალი ტრიუმფი რუსეთისა „წითლებისა“ და „თეთრების“ კვლავაც გაერთიანებას საჭიროებს. ის საჭიროებს იმგვარი სახელმწიფოს შექმნას, სადაც, როგორც ვლადიმირ ვლადიმირს ძე პუტინმა თქვა, „წითელი“ კომისრები და „თეთრი“ ოფიცრები მხარდამხარ შეძლებენ თანაცხოვრებას.

რუსეთის წარსულიდან რადიკალურად მემარჯვენე და რადიკალურად მემარცხენე ძალების გამოხმობა და მათი თანადროული განდიდება თანამედროვე რუსეთის წინაშე მდგარი პრობლემის მიჩქმალვას ემსახურებოდა: პოლიტიკაში ცენტრის, საყრდენი წერტილის არარსებობას; არარსებობას მონაცვლეობის პრინციპისა, რაც ძალაუფლების მემარჯვენე ძალებიდან მემარცხენეებზე და მემარცხენეებიდან მემარჯვენეებზე გადანაცვლების პროცესში სახელმწიფო ინსტიტუტების მდგრადობას უზრუნველყოფდა. ვინაიდან ყველა სახის პოლიტიკური აქტივობა რუსეთისთვის უცხოდ და არადამახასიათებლად იყო მიჩნეული, განსხვავებული აზრის ყველანაირი გამოხატვა ან ყველანაირი ოპოზიციური ქმედება ევროპელთა და ამერიკელთა მიერ დაგეგმილ ავანტიურად ირაცხებოდა; ევროპელებისა და ამერიკელებისა, ვისაც რუსეთი მისი უმწიკვლობისა და უმანკოების გამო მთელი არსებით სძულდათ:

რუსეთის მესიანური თვითშეგნება, დაფუძნებული „მიწიერი სამოთხის“ სწავლებაზე, მისი იდეალური განხორციელებით ზეციური სამართლიანობის მართლმადიდებლურ ოცნებაში – ყოველივე ეს გარე ძალებს მსოფლმხედველობრივ დონეზე აღძრავს რუსეთის წინააღმდეგ, მისი მრწამსის, კულტურისა და ისტორიული კოდების წინააღმდეგ. ეს მიუღებლობა და აშკარა ანტაგონიზმი რაზმავს მათ რუსეთში სამხედრო შეჭრისთვის. ასე რომ, რუსეთის შეიარაღება ჩვენთვის წმინდა საკითხია. რუსული იარაღი მხოლოდ ქალაქებს, მიწას და ამ მიწის უსაზღვრო სიმდიდრეს როდი იცავს. ის რუსული რელიგიური და კულტურული წესრიგის დაცვის სამსახურში დგას; ის მთელი რუსეთის სეკულარულ თუ რელიგიურ სიწმინდეებს იცავს.

ეს ტექსტი სამხედრო შეიარაღების ახალი პროგრამის ამოქმედების პროცესში გამოქვეყნდა. ახალი პროგრამის შედეგად რუსეთის სამხედრო შესყიდვების წლიური ბიუჯეტი 2011-დან 2013 წლამდე პერიოდში გაორმაგდა. „იზბორსკის კლუბის“ პროგრამის ავტორები მილიტარიზებულ და ტოტალიტარულ რუსეთზე ოცნებობდნენ, რომელიც რეგულარულად მოახდენდა მოსახლეობის მობილიზაციას და მათგან მხოლოდ თავშეწირვას მოითხოვდა:

რუსეთს ნაჩქარევი პოლიტიკური ცვლილებები არაფერში სჭირდება. ახლა სამხედრო ქარხნები და საკურთხევლებია საჭირო. „წითელი“ იმპერიის დაცემის შემდეგ ისტორიული მომენტის დაკარგვა და „ლიბერალურ“ დასავლეთთან შედარებით სტრატეგიული ჩამორჩენილობა დღეს რუსეთისგან ევოლუციურ ნახტომს მოითხოვს. ამ ნახტომის ნაწილია „სამობილიზაციო პროექტი“, რამაც მთელი ქვეყნის რესურსს ერთად უნდა მოუყაროს თავი და ის სუვერენიტეტის შენარჩუნებისა და რუსი ხალხის დაცვისკენ უნდა მიმართოს.

პროგრამის გამოქვეყნება პირველი გასროლა იყო. „იზბორსკის კლუბის“ წევრებმა საკუთარი პოზიციები მომდევნო სტატიებში დააზუსტეს. როგორც ერთ-ერთი წევრი წერდა, ლიბერალური წესრიგის მიერ ფაქტებზე დაფუძნებული რეალობის წარმოება „მსოფლიოს კულისებიდან ხდება და ამ პროცესის სათავეში სიონისტთა ლიდერები დგანან“. სხვათა მტკიცებით, პუტინის მიერ გამოცხადებული ევრაზიული კავშირი „რუსეთის, როგორც ევრაზიული იმპერიის აღდგენის პროექტს“ წარმოადგენდა. რადგან ევროკავშირში კანონის უზენაესობაზე დაფუძნებული მმართველობა და კეთილდღეობა უზრუნველყოფილი იყო, ისინი ევროკავშირს რუსეთისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის საფრთხედ მიიჩნევდნენ. ამიტომ რუსეთის საგარეო პოლიტიკა ევროპის რადიკალურად მემარჯვენე ძალების მხარდაჭერისკენ უნდა ყოფილიყო მიმართული, სანამ ევროკავშირი არ ჩამოიშლებოდა და მის ადგილს „ევროპის ფაშისტური სახელმწიფოების ერთობა“ არ დაიკავებდა, რასაც პროხანოვი მოუთმენლად ელოდა. იზბორკის კლუბის კიდევ ერთი წევრი წერდა: „უკრაინა მთელი მისი ტერიტორიით ჩვენია და მას აუცილებლად მთლიანად დავიბრუნებთ.“ დუგინის მტკიცებით, რუსეთის მიერ უკრაინის ტერიტორიის ანექსირება ევრაზიული იმპერიული პროექტის განხორციელების „აუცილებელ წინაპირობას“ წარმოადგენდა.

„იზბორსკის კლუბის“ ევრაზიანელთა მთავარი მტერი ფაქტები იყო; მტერი იყო უკრაინაც; ხოლო ფაქტები უკრაინის შესახებ მათთვის დაუძინებელ მტერს წარმოადგენდა. „იზბორსკის კლუბის“ ინტელექტუალურ ამოცანად იმგვარი ნარატივების წარმოება იქცა, რომლებიც ფაქტებს გააუფერულებდა და გააქრობდა. კლუბის მთავარი მიზანი კი ჭეშმარიტებაზე წვდომის ყველა საშუალების მოსპობა იყო. კლუბის სახელად „იზბორსკი“ შემთხვევით არ შერჩეულა. ქალაქი იზბორსკი მოსკოვის დიდი სამთავროს შემადგენლობაში შემავალი ციხესიმაგრის ადგილზეა გაშენებული. როგორც კლუბის ვებ-საიტიდან ვიგებთ, ეს ციხესიმაგრე წლების განმავლობაში წინააღმდეგობას უწევდა „ლივონიელი, პოლონელი და შვედი დამპყრობლების“ შეტევებს. დღეს ახალი დამპყრობელი ფაქტებზე დაფუძნებული რეალობის მაწარმოებელი „ლიბერალური მანქანა“ იყო.

პროგრამის გამოქვეყნებიდან მალევე რუსული შორსმოქმედი ბომბდამშენის, Ту-95-ის ერთ-ერთ მოდელს სახელი გადაარქვეს და კლუბის პატივსაცემად „იზბორსკი“ უწოდეს. კრემლის მიერ კლუბისთვის გამოცხადებული მხარდაჭერა თუ ვინმესთვის ამ ნაბიჯის შემდეგაც ბუნდოვანი დარჩა, მეტი სიცხადისთვის, თვითმფრინავის ერთ-ერთი საცდელი ფრენისას პროხანოვი თვითმფრინავის ბორტზე მიიწვიეს. მომდევნო წლებში, „იზბორსკი“ და სხვა Ту-95-ები რეგულარულად უახლოვდებოდნენ ევროკავშირის წევრი ქვეყნების საჰაერო სივრცეებს, რის გამოც ამ ქვეყნებს საჰაერო თავდაცვის სისტემებს გააქტიურება და ბომბდამშენის საკუთარი თვითმფრინავებით უკან რუსეთის საჰაერო სივრცეში გაცილება უხდებოდათ. 2015 წელს Ту-95 „იზბორსკი“ სირიის დასაბომბად იქნა გამოყენებული, რაც ევროპისკენ დევნილი მოსახლეობის რაოდენობას ზრდიდა.

**

სერგეი გლაზიევი, ვინც გუმილიოვს კითხულობდა, შმიტის იდეებს იცნობდა, „იზბორსკის კლუბში“ ირიცხებოდა და ერთ დროს პუტინის მრჩეველიც იყო, ევრაზიანისტული თეორიის პრაქტიკაში გატარებას შეეცადა. მას მერე რაც 1993 წელს ელცინის ადმინისტრაციიდან კორუფციაში მხილების გამო მოხსნეს, გლაზიევს დახმარების ხელი ამერიკელმა შეთქმულების თეორიების ექსპერტმა ლინდონ ლარუშმა გაუწოდა, ვინც მსგავს შეხედულებებს იზიარებდა. 1999 წელს ლარუშმა გლაზიევის ბროშურა „გენოციდი: რუსეთი და ახალი მსოფლიო წესრიგი“ ინგლისურ ენაზე თარგმნა. ბროშურაში გლაზიევი ამტკიცებდა, რომ (ებრაელ) ნეოლიბერალთა შეთქმულებამ 1990-იან წლებში რუსეთი მიზანმიმართულად დააუძლურა. სხვა რუსი ფაშისტების მსგავსად გლაზიევიც ჰოლოკოსტთან ასოცირებულ ტერმინოლოგიას იყენებდა (მაგ. „გენოციდი“) და ცდილობდა ებრაელები ნამდვილ ბოროტმოქმედებად წარმოეჩინა, რუსეთი კი ჭეშმარიტ მსხვერპლად. 1999 წელს ის კომუნისტური პარტიის სიით პარლამენტარად აირჩიეს, 2003 წელს კი მონაწილეობას იღებდა რადიკალური ნაციონალისტური პარტიის, „როდინას“ დაფუძნებაში. ეს ფაქტი არც ისე წინააღმდეგობრივი იყო, როგორადაც ჟღერს. რუსეთის „მართულ დემოკრატიაში“, „როდინა“ კომუნისტური პარტიისთვის ხმების წასართმევად და მათი პუტინის ერთგული ჯგუფებისკენ გადასასროლად შეიქმნა. გლაზიევს მიაჩნდა, რომ გეგმარებითი ეკონომიკა მხოლოდ რუსი ერის სამსახურში უნდა ჩამდგარიყო და მისთვის რუსი ერი უკრაინელებსაც მოიცავდა: „მცირე რუსეთის (უკრაინის) ისტორიული მნიშვნელობის დავიწყება დაუშვებელია. ჩვენს აღქმაში რუსეთი და უკრაინა არც არასდროს დანაწევრებულა.“

გლაზიევის მტკიცებით, რუსეთის საგარეო პოლიტიკა „ევრაზიანისტული ფილოსოფიიდან“ აღმოცენდა. შმიტის მსგავსად, გლაზიევიც მიიჩნევდა, რომ სახელმწიფოთა ხანა დასრულდა. ევრაზიული პროექტი „ძირეულად სულ სხვა სივრცით კონცეპტზე“ იყო დაფუძნებული, კერძოდ შმიტისეული დიდი ძალების მიერ მართული „დიადი სივრცეების“ იდეაზე. ამერიკამ თავი შორს უნდა დაიჭიროს, აცხადებდა გლაზიევი, რადგან ის ევრაზიის „დიადი სივრცის“ ნაწილი არაა. ვინაიდან ევროკავშირი სახელმწიფოთა სუვერენიტეტის დამცველს წარმოადგენდა, ის უნდა დაცემულიყო და მისი წევრი ქვეყნების მოქალაქეებს საშუალება უნდა ჰქონოდათ შეერთებოდნენ ფაშისტურ ტოტალობას, რისკენაც რეალურად ისწრაფოდნენ ისინი. „ევროპელებმა საკუთარი ორიენტირი დაკარგეს“, წერდა გლაზიევი. „ისინი მოზაიკაში ცხოვრობენ, დანაწევრებულ სამყაროში, სადაც საზიარო ურთიერთობები აღარ გააჩნიათ.“ საბედნიეროდ, რუსულ ძალას შეეძლო მათი შებრუნება იმისკენ, რასაც გლაზიევი „რეალობას“ უწოდებდა.

გლაზიევი ევროკავშირის მოქალაქეთა რეალურ სურვილებსა და არჩევანზე როდი საუბრობდა. საერთოდ სჭირდებოდათ კი ევროპელებს რუსული სისტემისა და მისი სიკეთეების გაცნობა? რუსული სისტემისა, რომელიც სიცოცხლის სავარაუდო ხანგრძლივობის დონით 111-ე ადგილზე იყო მსოფლიოში; სისტემისა, სადაც პოლიციას არავინ ენდობოდა, ქრთამები და ფულის გამოძალვა ყოველდღიური ცხოვრების ნაწილი იყო და საპატიმროში მოხვედრით ადამიანები ქვეყნის საშუალო კლასის ცხოვრებით იწყებდნენ ცხოვრებას. სიმდიდრის გადანაწილების თვალსაზრისით, რუსეთი მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე უთანასწორო ქვეყანა იყო; ევროკავშირში არსებული გაცილებით უფრო დიდი სიმდიდრე, მის მოქალაქეებს შორის ბევრად უფრო თანაბრად იყო გადანაწილებული. აქცენტის კეთილდღეობიდან ღირებულებებზე გადატანით, რეალურად გლაზიევი საკუთარ ბატონს კლეპტოკრატიის შენარჩუნებაში ეხმარებოდა. თავად პუტინი ამ „ღირებულებებს“ „ცივილიზაციას“ უწოდებდა.

2013 წლიდან მოყოლებული რუსეთის საგარეო პოლიტიკას ევრაზიანიზმის პრინციპები წარმართავდა. აღნიშნული წლის 18 თებერვალს საგარეო საქმეთა მინისტრის სერგეი ლავროვის ხელმოწერითა და პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის მხარდაჭერით გამოქვეყნებული საგარეო პოლიტიკის ოფიციალური კონცეფცია, იმ ნაწილთან ერთად, რომელიც წლიდან წლამდე უცვლელი რჩებოდა, მთელ რიგ ახალ პუნქტებსაც მოიცავდა, რომლებიც ილინის, ევრაზიანისტებისა და მათი ფაშისტური ტრადიციის გავლენით იყო ნაკარნახევი.

საგარეო პოლიტიკის ახალი კონცეფცია საერთაშორისო სისტემის ქაოსისა და რესურსებისთვის ბრძოლის ლოგიკით მომუშავე მოდელის პუტინისეულ აღწერას იმეორებდა. სახელმწიფოთა დასუსტების კვალდაკვალ დიადი სივრცეები ხელახლა აღმოცენდებოდა. „გლობალური რყევებით“ განსაზღვრულ მსოფლიოში „ოაზისების“ ადგილი ვერ მოიძებნებოდა, ამიტომ ევროკავშირი განწირული იყო. კანონის ადგილს ცივილიზაციათა შორის წარმოებული დაპირისპირება დაიკავებდა. „პირველად თანამედროვე სამყაროში, გლობალური კონკურენცია ცივილიზაციური განზომილების შემოტანას მოითხოვს.“ რუსეთი არამხოლოდ საკუთარი მოქალაქეების უსაფრთხოებაზე იყო პასუხისმგებელი, არამედ მის საზღვრებს მიღმა მყოფი „თანამემამულეების“ უსაფრთხოებაზეც. ტერმინ „თანამემამულის“ მნიშვნელობა დაუზუსტებელი იყო. ევრაზია გამაერთიანებელი პროექტი უნდა ყოფილიყო, ღია არამხოლოდ ყოფილი საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკებისთვის, არამედ ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოებისთვისაც. მის შიგნით არსებული თანამშრომლობის საფუძვლად „საერთო კულტურული და ცივილიზაციური მემკვიდრეობის დაცვა და განვრცობა“ მოიაზრებოდა.

კონცეფციის გაცნობის შემდეგ ნათელი ხდებოდა, რომ ევროკავშირის ევრაზიით ჩანაცვლების პროცესი დაუყოვნებლივ უნდა დაწყებულიყო, 2013 წელსვე, რადგან სწორედ იმ დროს უკრაინა ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების პირობების შესახებ მოლაპარაკებებს აწარმოებდა. კონცეფციის მიხედვით, თუ უკრაინას ევროკავშირთან მოლაპარაკება სურდა, ის ამ მოლაპარაკებებში შუამავლად მოსკოვის როლს უნდა დათანხმებოდა. ევრაზიის შიდა მოწყობა რუსეთის დომინანტურ როლს უნდა დაფუძნებოდა. ხანგრძლივ პერსპექტივაში, ევრაზია ევროკავშირს შთანთქავდა, რაც გამოიწვევდა „ერთიანი ჰუმანიტარული სივრცის შექმნას, გადაჭიმულს ატლანტის ოკეანიდან წყნარ ოკეანემდე“. მოგვიანებით იმავე მისწრაფებაზე ლავროვმაც ისაუბრა, ხოლო იდეის ავტორად ილინი მოიხმო.

**

რადგანაც ევროკავშირი თანხმობაზე დაფუძნებული ორგანიზაციაა, ის ემოციების აღძვრისკენ მიმართული კამპანიებისთვის წინააღმდეგობის გასაწევად მოუმზადებელი აღმოჩნდა. რადგანაც ის დემოკრატიული სახელმწიფოების ერთობას წარმოადგენს, მისი დასუსტება მარტივად შეიძლებოდა იმ პოლიტიკური პარტიების გააქტიურებით, რომლებიც საკუთარი ქვეყნის ევროკავშირიდან გასვლას უჭერდნენ მხარს. რადგანაც ევროკავშირს მანამდე არანაირი სერიოზული წინააღმდეგობა არ შეხვედროდა, ევროპელებს არ ჩაუთვლიათ, რომ ინტერნეტში წარმოებული დებატები შეიძლებოდა არაკეთილი განზრახვით გარედან ყოფილიყო მართული. ევროკავშირის განადგურების რუსულმა პოლიტიკამ შემდეგი ერთმანეთის მსგავსი ფორმები მიიღო: ევროპელი ლიდერებისა და პარტიების დაქირავება, ევროკავშირის დეზინტეგრაციის პროცესში რუსეთის ინტერესების გასატარებლად; ციფრული და ტელევიზუალური საშუალებებით საჯარო დებატებში შეღწეა ევროკავშირისადმი ნდობის შესამცირებლად; რადიკალი ნაციონალისტებისა და ფაშისტების მოსყიდვა საჯარო სივრცეში ევრაზიული იდეის მხარდასაჭერად; და ყველა სახის სეპარატისტული მოძრაობის მხარდაჭერა.

პუტინი უმეგობრდებოდა და დახმარებას უწევდა ყველა ევროპელ პოლიტიკოსს, ვინც მზად იყო რუსული ინტერესები დაეცვა. ერთ-ერთი მათგანი გერჰარდ შრედერი იყო, გერმანიის ყოფილი კანცლერი და იმხანად რუსეთის ბუნებრივი აირის მომპოვებელი კომპანიის „გაზპრომის“ თანამშრომელი. 2013 წელს მილოშ ზემანიც რუსული დახმარების წყალობით აირჩიეს ჩეხეთის პრეზიდენტად. მის წინასაარჩევნო კამპანიას რუსული ნავთობკომპანია „ლუკოილი“ აფინანსებდა. ზემანმა 2018 წლის არჩევნებშიც გაიმარჯვა, ამჯერად უცნობი წყაროებისგან დაფინანსებული წინასაარჩევნო კამპანიის შედეგად. რუსეთის მიერ დაფინანსებულ პოლიტიკოსთა რიცხვში იყო იტალიის პრემიერ-მინისტრი სილვიო ბერლუსკონიც, ვინც 2011 წელს თანამდებობის დატოვებამდე და დატოვების შემდეგაც, პუტინთან ერთად ატარებდა არდადეგებს. 2013 წლის აგვისტოში ბერლუსკონის გადასახადების დამალვის გამო ბრალი წაუყენეს და 2019 წლამდე საჯარო სამსახურს ჩამოაშორეს. პუტინი თვლიდა, რომ ბერლუსკონი ჰეტეროსექსუალთა დევნას შეეწირა და „ის რომ გეი ყოფილიყო, თითს არავინ დააკარებდა“. აქ პუტინი ევრაზიული ცივილიზაციის ძირითად პრინციპს აჟღერებდა: როცა საკითხი უთანასწორობას ეხება, ის მაშინვე სექსუალობით უნდა ჩანაცვლდეს. 2018 წელს ბერლუსკონიმ პოლიტიკაში დაბრუნება დაიწყო.

ევროკავშირის აღმოსავლეთევროპულ, პოსტკომუნისტურ სახელმწიფოებში, ჩეხეთში, სლოვაკეთში, უნგრეთსა და პოლონეთში, რუსეთი რეგულარულად აფინანსებდა და ქმნიდა ისეთი ინტერნეტ პლატფორმებს, რომლებიც ამ ქვეყნებისთვის ევროკავშირის წევრობის სარგებელს ეჭვქვეშ აყენებდნენ. საიტების გაცხადებული მისია განსხვავებული თემატიკის გარშემო სიახლეების გაშუქება იყო, თუმცა ყველა სტატიაში მახვილი იმაზე იყო დასმული, თუ როგორი გარყვნილი იყო ევროკავშირი და თუ რამდენად სახიფათო იყო მისი წევრობა. დასავლეთევროპულ მედია ბაზარზე რუსეთის მთავარი დასაყრდენი RT-ის ინგლისური, ესპანური, გერმანული და ფრანგულენოვანი ტელეარხები გახდა. RT „დიდი ბრიტანეთის დამოუკიდებლობის პარტიის“(UKIP) ლიდერის ნაიჯელ ფარაჟისა და ფრანგული „ეროვნული ფრონტის“ ლიდერის მარინ ლე პენის მსგავსი პოლიტიკოსების თავშესაფრად იქცა; პოლიტიკოსებისა, რომლებიც ღიად ეწინააღმდეგებოდნენ ევროკავშირის არსებობას.

ფარაჟი და ლე პენი საკუთარ მოქალაქეებს არარსებულ წარსულში დაბრუნებისკენ მოუწოდებდნენ; იმ ხანაში, როცა ევროპელები საკუთარ ერ-სახელმწიფოებში მიგრანტების გარეშე ცხოვრობდნენ. ისინი 1930-იანი წლების ოქროს ხანაზე საუბრობდნენ და მარადიულობის პოლიტიკის მიმდევარნი იყვნენ. თუმცა დიდი ბრიტანეთიც და საფრანგეთიც წარსულში საზღვაო იმპერიები იყვნენ. ხოლო როცა მათმა კოლონიებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს, ბრიტანეთიც და საფრანგეთიც ევროპული ინტეგრაციის პროექტში ჩაერთნენ. მოდერნული ისტორიის არცერთ ეტაპზე არც ბრიტანეთი და არც საფრანგეთი დანარჩენი სამყაროსგან განცალკევებით მდგომი ერი-სახელმწიფო არ ყოფილა. წარსული მითების დამსახურებით, მათ მოქალაქეებს უმეტესწილად არ ესმოდათ საკუთარი ისტორია და სათანადოდ ვერ აფასებდნენ იმ საფრთხეებს რაც ევროკავშირის გარშემო წარმოებულ დებატებს შეიძლება გამოეწვია. რადგან არც ბრიტანეთს და არც საფრანგეთს მოდერნულ ეპოქაში ერ-სახელმწიფოდ არსებობის გამოცდილება არ ჰქონიათ, ევროკავშირიდან გასვლა მათთვის უცხო ტერიტორიაზე შესვლა უფრო იყო, ვიდრე ნაციონალისტთა მიერ აღთქმულ მშობლიურ მიწაზე დაბრუნება. ამ ნაბიჯით ისინი რუსეთს შეუერთდებოდნენ, ევროპული იმპერიების უკანასკნელ გადმონაშთს, რომელსაც ევროპული ინტეგრაციის პოლიტიკა ვერ მისწვდა. ამდენად, ფარაჟი და ლე პენი რუსეთისთვის ბუნებრივ პარტნიორებს წარმოადგენდნენ. პუტინის მსგავსად ისტორიისადმი მათი მიდგომაც განადგურებაზე იყო დაფუძნებული.

2013 წელს რუსი და ფრანგი პოლიტიკოსები გეი სექსის საკითხებმა გააერთიანა. აღნიშნული წლის მაისში, საფრანგეთის პარლამენტმა ერთნაირსქესიანი წყვილების უფლებები გააფართოვა. მარინ ლე პენი და მისი „ეროვნული ფრონტი“ რუს აქტივისტებთან ერთად ჩაებნენ ბრძოლაში, რომელსაც, მათივე თქმით, გლობალური სოდომური მოძრაობის წინააღმდეგ აწარმოებდნენ. ივნისში ლე პენი რუსეთს ეწვია და დიდი ენთუზიაზმით შეუერთდა რუსეთის „ცივილიზატორულ“ კამპანიას. მან მხარი დაუჭირა რუსეთში პოპულარულ იდეას, რომლის მიხედვითაც გეი უფლებები უდანაშაულო ერების წინააღმდეგ მიმართული ნეოლიბერალური შეთქმულების საბოლოო ფაზას წარმოადგენდა. მისი სიტყვებით რომ ვთქვათ, „ჰომოფილია გლობალიზაციის შემადგენელ ელემენტს წარმოადგენდა“ და რუსეთს და საფრანგეთს ერთად უნდა ებრძოლათ „კომერციალიზაციის ვირუსით დასნეულებული ახალი საერთაშორისო იმპერიის“ წინააღმდეგ. ამ უკანასკნელი ფრაზის ამგვარი ჩამოყალიბება შემთხვევითი არ იყო და რუს ნაციონალისტებში გავრცელებულ რწმენას აირეკლავდა, რომლის მიხედვითაც, რუსები ზედმეტად უმანკონი იყვნენ იმისთვის, რომ შიდსი გაევრცელებინათ; ამიტომ შიდსის რუსეთში არსებობა, რუსეთის წინააღმდეგ წარმოებული ბიოლოგიური ომის შედეგს წარმოადგენდა. ლე პენი სიხარულით ეთანხმებოდა იმ მოსაზრებას, რომ რუსები „ევროკავშირის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ წარმოებული ახალი ცივი ომის“ მსხვერპლნი იყვნენ. ემერიკ შოპრადი, ლე პენის მრჩეველი საგარეო საქმეთა საკითხებში, რუს ხალხს შეჰპირდა, რომ თუ „ეროვნული ფრონტი“ მთავრობაში მოვიდოდა, ის ევროკავშირს გაანადგურებდა.

პარალელურად, რუსეთმა თავისი ახალი გენდერული პოლიტიკის დამცველების მოძიება ამერიკაშიც მოახერხა. RT-მ რუსეთ-ამერიკის ურთიერთობების შესახებ ინტერვიუ ჩამოართვა რიჩარდ სპენსერს, თეთრი უპირატესობის ცნობილ მხარდამჭერს. ირონიული დამთხვევით, სპენსერი ნინა კუპრიანოვას ქმარი იყო, დუგინის ინგლისურ ენაზე მთარგმნელისა. სპენსერი პუტინის დიდი თაყვანისმცემელი იყო და რუსეთს „ერთადერთ ჭეშმარიტად თეთრ ქვეყნად“ აღიარებდა. ამიტომ გასაკვირი არ იყო, რომ სპენსერმა ობამას ადმინისტრაცია რუსეთის ანტისოდომური კამპანიის წინააღმდეგ „ცივი ომის“ წამოწყებაში დაადანაშაულა. სამი წლის შემდეგ სპენსერი საკუთარ მიმდევრებთან ერთად სახეცვლილ ნაცისტურ შეძახილს აჟღერებდა: „დიდება ტრამპს, დიდება ჩვენს ხალხს, დიდება გამარჯვებას“.

მეორე ცნობილი ამერიკელი, ვინც იმ ზაფხულს პუტინს მხარდაჭერა გამოუცხადა, დონალდ ტრამპი აღმოჩნდა. იმ პერიოდში რუსეთი ჰეტეროსექსუალობის მხარდამჭერად და დამცველად იმკვიდრებდა თავს, ხოლო ტრამპი საკუთარი პრეზიდენტის დელეგიტიმაციით იყო დაკავებული და სათავეში ედგა კამპანიას, რომელიც ცრუ ინფორმაციის დამტკიცებას ცდილობდა, თითქოს ბარაკ ობამა აშშ-ში არ იყო დაბადებული. RT შეეცადა ეს მტკიცება უფრო დამაჯერებელი გაეხადა. თავის მხრივ, ტრამპი სხვა ქვეყნის პრეზიდენტის გულის მოგებით იყო დაკავებული და 2013 წლის 18 ივნისს „ტვიტერზე“ საკუთარ გამომწერებს რიტორიკულ კითხვას უსვამდა, გახდებოდა თუ არა პუტინი, „მისი ახალი საუკეთესო მეგობარი“.

მსოფლიო ჰეტეროსექსუალობის წინაშე ტრამპის მთავარი დამსახურება მოსკოვის გარეუბნებში სილამაზის კონკურსის ჩატანა იყო. ან უფრო სწორად თუ ვიტყვით, რუსების მიერ ორგანიზებული სილამაზის კონკურსისთვის თვალყურის დევნება. ოფიციალურ დონეზე ტრამპი კონკურსის ორგანიზატორი იყო; თუმცა რეალურად თავად ტრამპს გადაუხადეს 20 მილიონი დოლარი, მხოლოდ იმისთვის რომ თავისი რუსი კოლეგებისთვის ზედამხედველობა გაეწია. ზოგადად რუსებსა და ტრამპს შორის ურთიერთობის ამგვარი მოდელი კარგა ხნის ჩამოყალიბებული იყო: ტრამპი ფულს იღებდა იმაში, რომ მისი სახელი ფულსა და ძალაუფლებაში კარგად გარკვეული რუსების სახელთან ყოფილიყო ასოცირებული. რამდენიმე კვირით ადრე, 2013 წლის აპრილში, აშშ-ს გამოძიების ფედერალურმა ბიურომ „ტრამპ თაუერში“ აზარტული თამაშების ორგანიზებისთვის 29 ადამიანი დააკავა. გამოძიების მიხედვით, ოპერაციებს ალიმჟან ტოხტახუნოვი მეთვალყურეობდა, რუსეთის მოქალაქე, ვინც აზარტული თამაშების გარდა პირადად ტრამპის სახელზე გაფორმებული ბინიდან ფულის გათეთრების სქემასაც მეთაურობდა. სანამ ამერიკაში FBI მისი ძებნის ოპერაციით იყო დაკავებული, ტოხტახუნოვი მოსკოვში გამართულ სილამაზის კონკურსს „მის სამყაროს“ ესწრებოდა და ტრამპისგან რამდენიმე სკამის მოშორებით იჯდა. (პროკურორი, ვინც „ტრამპ თაუერის“ ჩხრეკის ორდერი გასცა, პრიტ ბარარა იყო. პრეზიდენტად გახდომის შემდეგ ტრამპმა ბარარა სამსახურიდან გაათავისუფლა.)

სილამაზის კონკურსის ორგანიზებაში ტრამპის პარტნიორი სამშენებლო ბიზნესის მაგნატი არაზ აღალაროვი იყო. აღალაროვის სიმამრი საბჭოთა აზერბაიჯანში სუკ-ს ხელმძღვანელობდა. თავად აღალაროვი კი სხვა რუს ოლიგარქებთან კავშირების დამყარებაში დახელოვნებული რუსი ოლიგარქი იყო. მისი კომპანია რუსეთში სავაჭრო ცენტრებსა და ჩაკეტილი სამეზობლოების ტიპის უბნებს აშენებდა. 2018 წელს რუსეთში გამართული მსოფლიო ჩემპიონატისთვის მანვე აუშენა პუტინს ორი სტადიონი. სილამაზის კონკურსსაც ის აორგანიზებდა, მისი ცოლი კონკურსის ჟიურის წევრი იყო, მისმა ვაჟმა კი კონკურსის ცერემონიაზე იმღერა. კონკურსის შემდეგ ტრამპმა განაცხადა, რომ მას „საუკეთესო ადამიანებთან მოუხდა თანამშრომლობა“. აღალაროვების ოჯახთან ტრამპის ურთიერთობა შემდეგშიც გაგრძელდა. აღალაროვის ვაჟსა და პოპულარულ მომღერალს, ემინს, ტრამპმა დაბადების დღეზე ვიდეო მილოცვა გაუგზავნა. როცა აშშ-ის პრეზიდენტობისთვის გადაწყვიტა კენჭისყრა, აღალაროვების ოჯახმაც დიდი დახმარება გაუწია ტრამპს. ტრამპის საარჩევნო შტაბსა და გავლენიან რუს ოლიგარქებს შორის დამყარებული არაერთი კონტაქტიდან, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი შეხვედრა 2016 წელს „ტრამპ თაუერში“ შედგა, სადაც რუსმა იურისტმა, ვისაც მანამდე კონსულტაციები რუსეთის ფედერაციის პროკურატურის უფროსთან ჰქონდა გავლილი, ტრამპის საარჩევნო გუნდს ჰილარი კლინტონის შესახებ კომპრომატები მიაწოდა. შეხვედრა აღალაროვების ოჯახის მიერ იყო ორგანიზებული. ტრამპის ვაჟი კმაყოფილებას ვერ მალავდა მას შემდეგ, რაც გაიგო, რომ კლინტონის კამპანიის წინააღმდეგ ტრამპს უცხოური სახელმწიფოს სახით მოკავშირე გამოუჩნდა.

თუმცა ეს „რომანი“ სწორედ 2013 წლის ზაფხულში დაიწყო. პუტინმა აღალაროვი „მის სამყაროს“ ჩატარებამდე ცოტა ხნით ადრე ღირსების ორდენით დააჯილდოვა. სწორედ იმ დღეს, როცა ტრამპმა რიტორიკულად იკითხა, პუტინი „ჩემი საუკეთესო მეგობარი“ თუ შეიძლება გახდესო, ლე პენი რუსეთის პარლამენტს სტუმრობდა. მომდევნო წლებში ლე პენი და ტრამპი აქტიურად ქომაგობდნენ ერთმანეთს აშშ-სა და საფრანგეთის საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის გამართულ კამპანიებში. 2013 წელს მათი ვიზიტი მოსკოვში, რომელიც მოჩვენებითად მხოლოდ ჰომოსექსუალობისა და ჰეტეროსექსუალობის თემებს ეხებოდა, მომდევნო წლებში რუსეთისგან პოლიტიკური და ფინანსური ვალის აღებაში გადაიზარდა. 2013 წლის ბოლოს და 2014 წლის დასაწყისში, მარინ ლე პენმაც, და ლე პენი პარტიის დამფუძნებელმა, მამამისმა, ჟან-მარი ლე პენმაც აღიარეს, რომ „ეროვნული ფრონტი“ რუსეთიდან ფინანსდებოდა. რუსეთსა და „ეროვნულ ფრონტს“ შორის ფინანსურ ტრანზაქციებში მედიატორი ემერიკ შოპრადი იყო. რუსული სესხის რეციპიენტის, ჟან-მარი ლე პენის განცხადებით, შოპრადმა გაწეული სამსახურისთვის ჯილდოდ 400 000 ევროიანი სესხი მიიღო.

მიუხედავად იმისა, რომ „ეროვნული ფრონტი“ სიხარულით შეუერთდა კრემლის ანტისოდომისტურ კამპანიას, საფრანგეთში მათი ინტერესის მთავარ საგანს მაინც მიგრანტები და ისლამი წარმოადგენდა. რუსულმა აქტორებმაც ფრანგი ამომრჩევლის „ეროვნული ფრონტისკენ“ მიზიდვა ისლამისტური ტერორიზმის გარშემო შიშების გაჩენით სცადეს. 2015 წლის აპრილში რუსმა ჰაკერებმა ფრანგული ტელეარხის სიგნალზე მოიპოვეს წვდომა და ისლამისტური ტერორისტული ორგანიზაცია ISIS-ის სახელით ფრანგი ამომრჩევლების შესაშინებლად გამიზნული ვიდეო მიმართვა გაუშვეს. იმავე წლის ნოემბერში, მას შემდეგ რაც ნამდვილ ტერორისტულ თავდასხმას პარიზში 130 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, 368 კი დაშავდა, პროხანოვმა იწინასწარმეტყველა, რომ ევროპას ტერორიზმი დააახლოებდა, როგორც ფაშიზმთან ისე რუსეთთან.

2017 წლის საფრანგეთის საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის გამართულ წინასაარჩევნო კამპანიაში, მარინ ლე პენი საკუთარი მფარველის, პუტინის, ქებით იყო დაკავებული. აპრილში გამართულ პირველ ტურში, ლე პენმა საფრანგეთის ყველა დიდი ტრადიციული პარტიის კანდიდატი დაამარცხა და მეორე ადგილზე გავიდა. ლე პენს მხოლოდ ემანუელ მაკრონმა აჯობა, ვისაც რუსული პროპაგანდა „გეი ლობის“ გეი კანდიდატს უწოდებდა. მეორე რაუნდში ლე პენმა ხმების 34% აიღო. მიუხედავად იმისა, რომ დამარცხდა, მის მიერ ნაჩვენები შედეგი მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ საფრანგეთის რადიკალური მემარჯვენე პარტიების მიერ ნაჩვენებ შედეგებს შორის საუკეთესო იყო.

**

“ეროვნული ფრონტის“ მხარდაჭერა ევროკავშირზე შეტევის ტოლფასი იყო. გერმანიის შემდეგ, საფრანგეთს ევროკავშირში ყველაზე დიდი გავლენა ჰქონდა, ლე პენი კი ევროკავშირის ყველაზე გავლენიანი კრიტიკოსი იყო. ამიტომ 2013 წელს ყველა თვლიდა, რომ რუსეთი „ეროვნული ფრონტის“ დაფინანსებით უფრო დიდ საფრთხეს უქმნიდა ევროკავშირს, ვიდრე ფარაჟისა და „ბრექსიტის“ დაფინანსებით – ფარაჟის მიერ წარმოებული კამპანიისა, რომლითაც დიდი ბრიტანეთის ევროკავშირიდან გასვლას ითხოვდა. ლე პენის, სპენსერისა და ტრამპის მსგავსად ევრაზიული იდეისაკენ პუტინის შემობრუნებას ფარაჟიც მხარდაჭერას უცხადებდა. 2013 წლის 8 ივლისს RT-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში ფარაჟმა განაცხადა, რომ „ევროპული პროექტის დასასრულის დასაწყისის მომსწრენი ვიყავით“.

რუსეთის საგარეო პოლიტიკამ დიდ ბრიტანეთის გაერთიანებულ სამეფოში მოქმედება შოტლანდიური სეპარატიზმის მხარდაჭერით დაიწყო. „შოტლანდიის ეროვნული პარტია“ ქვეყნის დამოუკიდებლობის საკითხზე გასამართი რეფერენდუმის წინ შოტლანდიელებს დამოუკიდებლობის სასარგებლოდ მოუწოდებდა ხმის მიცემას. 2014 წლის 18 სექტემბერს, რეფერენდუმამდე რამდენიმე კვირით ადრე, რუსულ მედიაში მცდარი ინფორმაცია გავრცელდა, თითქოს გაერთიანებულ სამეფოში დარჩენით შოტლანდია ჯანდაცვის უფასო სისტემას და საკუთარ საფეხბურთო გუნდს დაკარგავდა. მას მერე რაც, რეფერენდუმში მოსახლეობის უმრავლესობამ ბრიტანეთის სამეფოს შემადგენლობაში დარჩენას დაუჭირა მხარი, ინტერნეტსივრცეში გავრცელდა ვიდეოები, რომლებიც შედეგების ვალიდურობას ეჭვქვეშ აყენებდა. ერთ-ერთ მათგანში არჩევნების რეალური გაყალბება იყო ასახული, თუმცა ვიდეო რუსეთში იყო გადაღებული და არა შოტლანდიაში. ვიდეოებს აქტიურად ავრცელებდნენ რუსეთში რეგისტრირებული „ტვიტერის“ ანგარიშები. მოგვიანებით ერთ-ერთი რუსი თანამდებობის პირი აღნიშნავდა, რომ რეფერენდუმის შედეგები „მთლიანად გაყალბებული“ იყო. მიუხედავად იმისა, რომ რეფერენდუმის მსვლელობისას რეალური დარღვევების შესახებ არანაირი ინფორმაცია არ დადასტურებულა, შოტლანდიელთა დაახლოებით მესამედს წარმოდგენა შეექმნა, რომ რეფერენდუმი ბოლომდე სამართლიანად არ ჩატარებულა. რუსეთისთვის შოტლანდიის გაერთიანებული სამეფოდან გასვლა დიდი სიხარულის მომტანი იქნებოდა, თუმცა უკმაყოფილო არც იმით დარჩენილა, რომ ბრიტანეთის მოქალაქეებს საკუთარი ინსტიტუტების მიმართ უნდობლობა გაუჩნდათ. RT-ზე გაერთიანებული სამეფოს 2015 წლის საპარლამენტო არჩევნებში „კონსერვატიული პარტიის“ გამარჯვების შემდეგაც გამოქვეყნდა სტატია, სადაც ავტორი ამტკიცებდა, რომ არჩევნები გაყალბებული იყო.

მიუხედავად იმისა, რომ დიდი ბრიტანეთის „კონსერვატიულმა პარტიამ“ დამოუკიდებლად შეძლო მთავრობის ფორმირება, თავად პარტიის შიგნით ევროკავშირის წევრობის საკითხზე თანხმობა არ არსებობდა. შიდა პარტიული დაპირისპირების გადასაჭრელად პრემიერ-მინისტრმა დევიდ კემერონმა ევროკავშირის წევრობის საკითხზე რეფერენდუმი დანიშნა. ცხადია, რუსეთისთვის ეს ბრწყინვალე სიახლე იყო, თუმცა არა მოულოდნელი. ამგვარი სცენარისთვის რუსეთი წინა წლების განმავლობაში აქტიურად ემზადებოდა. 2012 წელს რუსულმა დაზვერვამ, „რუსეთის კონსერვატორი მეგობრების“ სახელით, დიდ ბრიტანეთში საკუთარი ორგანიზაცია დააარსა. ორგანიზაციის ერთ-ერთი დამფუძნებელი, ბრიტანელი ლობისტი მეთიუ ელიოტი, მოგვიანებით „Vote Leave“-ს, გაერთიანებული სამეფოს ევროკავშირიდან გასვლის მხარდამჭერი კამპანიის ერთ-ერთ მთავარ ორგანიზაციას, თავმჯდომარეობდა. ნაიჯელ ფარაჟი, ვისი პარტიის უმთავრესი და გაცხადებული მიზანიც საკუთარი ქვეყნის ევროკავშირიდან გაყვანა იყო, ხშირად ჩნდებოდა RT-ს ეთერში და არც პუტინისადმი სიმპათიების გამოხატვას ერიდებოდა. მისი გუნდის ერთ-ერთი წევრი აქტიურად იყო ჩართული პუტინის გაკრიტიკების გამო ლიტვის პრეზიდენტის წინააღმდეგ რუსეთის მიერ წარმოებულ ცილისმწამებლურ კამპანიაში.

2016 წლის 23 ივნისამდე, ანუ რეფერენდუმის თარიღამდე, ყველა მთავარი რუსული ტელეარხი, RT-ის ჩათვლით, კვირების განმავლობაში აქტიურად გამოხატავდა ბრიტანეთის ევროკავშირიდან გასვლის მიმართ მხარდაჭერას. თუმცა გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი ინტერნეტში წარმოებული კამპანია გამოდგა, რომელიც იმხანად შეუმჩნეველი დარჩა. ევროკავშირის დატოვების მხარდამჭერებს კამპანიის პროცესში უდიდეს დახმარებას უწევდნენ რუსი ინტერნეტ ტროლები, დაქირავებული პირები, ვინც ბრიტანელ ამომრჩეველთან ინტერნეტდისკუსიაში ერთვებოდნენ და რუსული „ტვიტერ“ ბოტები, წინასწარ შექმნილი კომპიუტერული პროგრამები, რომლებიც მილიონობით მესიჯს ავტომატურად აგზავნიდნენ. როგორც შემდეგ გაირკვა, ტვიტერის 419 ანგარიში, საიდანაც რეგულარულად იწერებოდა „ბრექსიტის“ საკითხებზე, რუსეთის „ინტერნეტის კვლევების სააგენტოდან“ იმართებოდა. მოგვიანებით, ყველა მათგანი ტრამპის საპრეზიდენტო კამპანიის მხარდასაჭერად გამოიყენებოდა. „ტვიტერზე“ „ბრექსიტის“ გარშემო გამართული დისკუსიების დაახლოებით მესამედი „ბოტების“ მიერ იყო წამოწყებული, ხოლო ამ ბოტების 90%-ზე მეტი დიდი ბრიტანეთის საზღვრებს გარეთ ტერიტორიიდან იმართებოდა. ბრიტანელებს, ვინც მაშინ საკუთარი ქვეყნისთვის საჭირბოროტო გადაწყვეტილების მიღებას ცდილობდნენ, წარმოდგენაც არ ჰქონდათ, რომ ინტერნეტ ბოტების მიერ შექმნილ მასალებს ეცნობოდნენ; და არც იმის შესახებ, რომ ეს ბოტები მათი ქვეყნის დასუსტებისკენ მიმართული რუსეთის საგარეო პოლიტიკის ნაწილი იყო. რეფერენდუმში ევროკავშირის დატოვების გადაწყვეტილებამ გაიმარჯვა, მცირე უპირატესობით – 52 პროცენტით 48%-ის წინააღმდეგ.

ამჯერად რუსეთში შედეგების ვალიდურობა არავის დაუყენებია ეჭვქვეშ. ალბათ იმიტომ, რომ მოსკოვს სწორედ ასეთი შედეგი აწყობდა. რუსეთის საგარეო პოლიტიკისთვის „ბრექსიტი“ დიდ გამარჯვებას წარმოადგენდა. ამასთან, „ბრექსიტი“ დადასტურება იყო იმისა, რომ კიბერ კამპანიებით რუსეთს რეალობის შეცვლა შეეძლო.

რუსეთი ბრიტანეთს მანამდეც მოუწოდებდა ევროკავშირის დატოვებისკენ. 2015 წელს რუსეთის დუმის საგარეო საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარემ, კონსტანტინ კოსაჩევმა, ბრიტანელებთან შეხვედრისას ეჭვქვეშ დააყენა „მითი“ ევროკავშირის „მედეგობისა და უძლეველობის“ შესახებ. რეფერენდუმის შემდეგ ვლადიმერ პუტინმა ბრიტანელთა დასამშვიდებლად და ევროკავშირის დეზინტეგრაციის მხარდასაჭერად განაცხადა, რომ ბრიტანელები ევროკავშირში დაჩაგრულები იყვნენ. რეალურად კი, კავშირის დატოვებას მხარი ბრიტანეთის ბევრმა ისეთმა რეგიონმა დაუჭირა, რომლებიც ევროკავშირისგან საკმაოდ დიდ სუბსიდიას იღებდნენ. პუტინმა ოსტატურად დაიმოწმა ის გაუგებრობები და მცდარი წარმოდგენები, რამაც „ბრექსიტამდე“ მიგვიყვანა: „სუსტი ეკონომიკების გამოკვება და სუბსიდირება, უცხო ქვეყნებისა და მთელი ხალხების მხარდაჭერა და დაცვა არავის სურს – ეს აშკარა ფაქტია.“ ამით მოსკოვმა ბრიტანელები ბრძენ ერად წარმოაჩინა. სინამდვილეში, ბრიტანეთი არასდროს ყოფილა ისეთი სახელმწიფო სხვათა დახმარება ან გადარჩენა რომ განეზრახოს. პირიქით, იმპერიის ნგრევის პროცესში სწორედ ევროპულმა ინტეგრაციამ შეუნარჩუნა ბრიტანეთს სახელმწიფოებრიობა. რუსეთის ყველაზე გავლენიანი ტელეარხი, „პირველი არხი“, ბრიტანელთათვის დამამშვიდებელ მითს იმეორებდა, თითქოს ბრიტანეთს მარტო ყოფნაც მშვენივრად გამოუვიდოდა, რადგან ის ყოველთვის მარტო იყო: „ამ ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანია, რომ მისი კავშირები და ალიანსები ვალდებულებაზე არ იყოს დაფუძნებული“. საკუთარი ისტორიის მცდარი შეფასებით, თითქოს ბრიტანეთი ოდესმე ერ-სახელმწიფოს წარმოადგენდა, ბრიტანელებმა (ძირითადად ინგლისელებმა) ხმა მისცეს ქვეყნის უფსკრულისკენ სვლას, სადაც მათ რუსეთის გარდა არავინ ელოდებოდა.

რუსეთის მიერ ავსტრიელი ევროსკეპტიკოსებისთვის გაწეული მხარდაჭერა ყველაზე თვალსაჩინო იყო. დიდი ბრიტანეთისა და საფრანგეთის მსგავსად, ავსტრიაც ძველი იმპერიის მეტროპოლიას წარმოადგენდა, რომელიც შემდეგ ასევე ჩაერთო ევროპული ინტეგრაციის პროცესში. ავსტრია ჰაბსბურგთა მონარქიის გულს წარმოადგენდა. იმპერიის დაცემის შემდეგ, 1920-იან და 30-იან წლებში ე.წ. „არშემდგარი სახელმწიფო“ იყო, რასაც შვიდი წლით ნაცისტური გერმანიის ნაწილად ქცევა მოჰყვა. „ავსტრიის თავისუფლების პარტიის“ არაერთ ლიდერს ნაცისტურ პერიოდთან ან ოჯახური ან იდეოლოგიური ფესვები (ზოგჯერ ორივე) აკავშირებდა. ერთ-ერთი მათგანი იოჰან გუდენუსი იყო, ვისაც განათლება მოსკოვში ჰქონდა მიღებული და რუსულადაც საუბრობდა.

2016 წლის ავსტრიის საპრეზიდენტო არჩევნების წინა პერიოდში, „თავისუფლების პარტია“ პუტინის პარტიასთან მომავალი თანამშრომლობის შეთანხმებაზე აწარმოებდა მოლაპარაკებებს, იმ გათვლით, რომ პარტიის კანდიდატს ნორბერტ ჰოფერს საპრეზიდენტო არჩევნები უნდა მოეგო. ჰოფერმა მართლაც თითქმის მოიგო. აპრილში გამართულ პირველ ტურში ის პირველ ადგილზე გავიდა. მეორე ტურში მცირე სხვაობით დამარცხდა, თუმცა შესაძლო დარღვევების გამო მეორე ტურის შედეგები გაუქმდა და კენჭისყრა განმეორებით დაინიშნა. ჰოფერი 2016 წლის დეკემბერში გამართულ განმეორებით კენჭისყრაშიც დამარცხდა, თუმცა ხმების 46% მიიღო, რაც „თავისუფლების პარტიის“ მიერ ისტორიის განმავლობაში ეროვნულ დონეზე ნაჩვენები საუკეთესო შედეგი იყო.

მართალია, ისევე როგორც საფრანგეთში, ავსტრიაშიც, რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატი დამარცხდა, თუმცა იმაზე გაცილებით უკეთესი შედეგი აჩვენა, ვიდრე რუსეთის მიერ ევროკავშირის წინააღმდეგ მიმართული კამპანიის დასაწყისამდე ვინმე წარმოიდგენდა. 2016 წლის დეკემბერშივე „თავისუფლების პარტიის“ ლიდერები მოსკოვში გაფრინდნენ, რათა ხსენებულ თანამშრომლობის შეთანხმებაზე ხელი მოეწერათ. 2017 წლის ოქტომბერში პარტიამ ავსტრიის საპარლამენტო არჩევნებში ხმების 26% პროცენტი მოიპოვა და დეკემბერში კოალიციური მთავრობის წევრი გახდა, რაც იმას ნიშნავდა, რომ რუსეთთან ღია თანამშრომლობაში მყოფი რადიკალურად მემარჯვენე პარტია ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოს მართვაში იღებდა მონაწილეობას.

**

ინტეგრაცია თუ იმპერია? შეძლებს ახალი ევრაზიული იმპერიალიზმი ევროკავშირის განადგურებას? თუ ევროპული ინტეგრაცია შეძლებს მისწვდეს იმ ტერიტორიებს, რომლებიც ჯერ კიდევ 1922 წელს საბჭოთა კავშირის ნაწილს შეადგენდა? ასე წარმოდგებოდა ევროპული საკითხი 2013 წელს. სწორედ იმავე წელს, სანამ რუსეთი ევროკავშირის განადგურების გეგმების დაწყობით იყო დაკავებული, კიევი ასოცირების ხელშეკრულების ბოლო დეტალებს არკვევდა ამ უკანასკნელთან. სავაჭრო შეთანხმება უკრაინაში დიდი მხარდაჭერით სარგებლობდა: ოლიგარქებს ევროკავშირის ბაზარზე გასვლა სურდათ; მცირე ბიზნესები კანონის უზენაესობის გამტკიცებას ელოდნენ, რათა ოლიგარქებთან კონკურენციის შესაძლებლობა ჰქონოდათ; სტუდენტებსა და ქვეყნის ახალგაზრდობას ევროპული მომავლის იმედი ჰქონდა. მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყნის პრეზიდენტს, ვიქტორ იანუკოვიჩს, რეალობისთვის თვალის გასწორება არ სურდა, ის არჩევანის წინაშე იდგა. ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებაზე ხელმოწერის შემთხვევაში, მას პუტინის ევრაზიაზე უარი უნდა ეთქვა.

თავად ევრაზიანისტების პოზიცია ცნობილი იყო. დუგინი დიდი ხნით ადრე ითხოვდა უკრაინის განადგურებას. პროხანოვი 2013 წლის ივლისში უშვებდა იანუკოვიჩის პოსტიდან გადაყენების შესაძლებლობას. 2013 წლის სექტემბერში გლაზიევმა პირდაპირ განაცხადა, რომ თუ უკრაინა ევრაზიას არ შეუერთდებოდა, რუსეთი უკრაინაში უნდა შეჭრილიყო. 2013 წლის ნოემბერში იანუკოვიჩმა ყველას გაუცრუა იმედი: არც ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმებას მოაწერა ხელი და უკრაინის ევრაზიაში შესვლაზეც უარი თქვა. 2014 წლის თებერვალში რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა. რუსული მარადიულობის პოლიტიკა ევროპულ გარდაუვალობის პოლიტიკას შეეჯახა. ევროპელებმა არ იცოდნენ როგორ მოქცეულიყვნენ: ევროკავშირს მანამდე მოწინააღმდეგეც კი არ ჰყოლია, მტერზე რომ აღარაფერი ვთქვათ. ცოტა თუ აცნობიერებდა, რომ ევროპულ ინტეგრაციაზე მიტანილი თავდასხმა, ევროკავშირის თითოეულ წევრ სახელმწიფოზე მიტანილ შეტევას უდრიდა. ამ დროს კი მოსკოვი ევროკავშირის წინააღმდეგ მიმართულ კამპანიას აგრძელებდა და იმედი ჰქონდა, რომ ამით უკრაინულ ტერიტორიას დაისაკუთრებდა.

ევროპელებმა სრულად ვერ გაიაზრეს უკრაინაში წარმოებული ომის საფრთხეები, რითიც ისინი რუსული თავდასხმის წინაშე უკრაინაზე უფრო დაუცველნი აღმოჩნდნენ. ვინაიდან უკრაინელები კარგად აცნობიერებდნენ საკუთარი სახელმწიფოს მყიფე და ნაკლოვან მდგომარეობას, უფრო მარტივად ხვდებოდნენ, რომ კანონის უზენაესობასა და კეთილდღეობაზე დაფუძნებული სახელმწიფოს შენების წინაპირობა ევროკავშირი იყო. რუსულმა ინტერვენციამ მათში პატრიოტული რევოლუცია გამოიწვია და მიხვდნენ რომ, უკრაინული სახელმწიფოს აღმშენებლობის გზაზე ევროკავშირის წევრობა აუცილებელი პირობა იყო. სხვა ევროპულ ქვეყნებში ამ კავშირის შესახებ დავიწყებოდათ, ამიტომ უკრაინაში რუსეთის მიერ წარმოებული ომით გამოწვეული პოლიტიკური პრობლემა კულტურული სხვაობით ახსნეს. ევროპელებზე მარტივად იმუშავა რუსეთის მიერ წარმოებულმა პროპაგანდამ, თითქოს უკრაინაში წამოჭრილ პრობლემებს ევროპულ ყოველდღიურობაზე გავლენა არ ექნებოდა.

რუსული მარადიულობის პოლიტიკამ მარტივად მონახა ევროპული გარდაუვალობის პოლიტიკის სუსტი წერტილები და სიბრმავე. რუსებს 2014-2015 წლებში მხოლოდ იმის თქმა დასჭირდათ, რომ უკრაინელები არც ისე ჭკვიან ერს წარმოადგენდნენ, რადგან მეორე მსოფლიო ომისგან მიღებული გაკვეთილებისგან ვერაფერი ესწავლათ. ევროპელებმა, ვინც ამ პროპაგანდას ბრძნული გამომეტყველებით თავი დაუკრეს და არაფერი მოიქმედეს მის წინააღმდეგ, მხოლოდ გააღრმავეს საკუთარი ისტორიის ფალსიფიკაცია და საფრთხის ქვეშ დააყენეს საკუთარი ქვეყნების სუვერენიტეტი.

გარდაუვალობისა და მარადიულობის დიქოტომიიდან ერთადერთი გამოსავალი ისტორია იყო: მისი გააზრება, ან მისი შექმნა. კარგად აცნობიერებდნენ რა არსებულ რეალობას, უკრაინელებს რამე უნდა მოემოქმედებინათ.